Dünyanın önde gelen tıp dergilerinden The Lancet'in yeni raporu, iklim krizinin artık soyut bir çevre sorunu değil, doğrudan küresel sağlık felaketi olduğunu gözler önüne serdi.
Lancet Countdown on Health and Climate Change 2025 başlıklı rapor, 2012–2021 yılları arasında yılda ortalama 546 bin kişinin aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybettiğini ortaya koydu.
1990'lardan bu yana sıcaklığa bağlı ölüm oranlarının yüzde 23 arttığı belirtilen raporda, 2024 yılı verileri küresel sıcaklıkların ve kayıpların rekor seviyelere ulaştığını gösteriyor.
Sydney Üniversitesi'nden analiz ekibinin bir parçası olan Prof. Ollie Jay, bu sayının yalnızca “buzdağının görünen kısmı” olduğunu belirterek, “Isının yarattığı stres herkesi etkileyebilir ve ölümcül olabilir. Ancak çoğu insan ısıdan kaynaklı her bir ölümün önlenebilir olduğunu anlamıyor” dedi.
FOSİL YAKIT BAĞIMLILIĞI
Rapor, ülkelerin 2023 yılında fosil yakıt şirketlerine doğrudan günde 2.5 milyar dolar sübvansiyon sağladığını ortaya koydu. Rapor, aşırı sıcaklar yüzünden tarlalarda ve inşaatlarda çalışamayanların aynı oranda gelir kaybettiğine dikkat çekiyor.
Aynı yıl 956 milyar dolar değerinde fosil yakıt teşviki yapılırken, Birleşmiş Milletler'in iklim krizine karşı savunmasız ülkelere taahhüt ettiği 300 milyar dolarlık fon bunun üçte biri düzeyinde kaldığı belirtildi.
Suudi Arabistan, Mısır, Venezuela ve Cezayir gibi 15 ülkenin sağlık bütçelerinden daha fazla kaynağı fosil yakıta ayırdığı ifade edildi.
YANGINLAR, KURAKLIKLAR, YENİ HASTALIKLAR
Raporda dünyanın fosil yakıtlara bağımlılığının sadece sıcaklığı değil, aynı zamanda hava kirliliğini, orman yangınlarını ve yeni hastalıkların yayılmasını körüklediği de belirtiliyor.
Örneğin 2024'te orman yangınlarına bağlı olarak 154 bin kişinin öldüğü ve bunun şimdiye kadarki en yüksek seviye olduğu aktarılıyor. Kuraklık ve aşırı sıcaklar hem tarım ürünlerini hem de hayvancılığı ağır etkiledi.
Deng humması gibi tropikal hastalıklar ise yeni bölgelere yayılması hızlandı.
Rapora göre 2023'te 123 milyon kişi gıda güvencesizliği yaşadı. Bu da 1981-2010 ortalamasına kıyasla çok daha yüksek bir orana işaret ediyor.
İYİ HABERLER DE VAR
Öte yandan kömür kullanımındaki azalmanın son 10 yılda her gün 400 bin kişinin hayatını kurtardığı belirtiliyor.
Raporda yenilenebilir enerji yatırımlarındaki hızlı artışta umut görüldüğü belirtilmekle birlikte fosil yakıt yatırımlarında değişiklik olmazsa bu değişimin “hiçbir anlam ifade etmeyeceği” uyarısı yapılıyor.
BANKALAR FOSİL YAKIT ŞİRKETLERİNİ DESTEKLİYOR
Raporda dünyanın en büyük 100 fosil yakıt şirketinin üretim planlarını artırdığını, bunun da Paris Anlaşması hedeflerinin üç katı karbon salımına yol açacağı belirtiliyor.
2024 yılında 40 bankanın fosil yakıt sektörüne 611 milyar dolar yatırım yaptığına dikkat çeken raporda yeşil enerji yatırımlarının 532 milyar dolar ile geride kaldığı ifade ediliyor.
