Cumhuriyet Altını 100 Yaşında

Türkiye’de 100 yıllık bir geçmişe sahip olan Cumhuriyet altını, tarihi itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti kâğıt paralarını geride bırakmasıyla dikkat çekiyor. Vatandaşlar için hem yatırım aracı hem de özel günlerde hediye seçeneği olma özelliğini hep korudu.

29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla, eski kalıplarla sikke basımının imkânsız hale gelmesi nedeniyle Cumhuriyet dönemi altın sikke (meskük) basımı için mevzuat çalışmaları başlatıldı.

İlk altın sikke basımı, 1925 yılında dönemin maliye vekili, milletvekilleri ve askeri mülki erkanın katılımıyla Topkapı Sarayı avlusundaki Darphane’de gerçekleştirildi. Basılan 5 liralık altın sikke, Atatürk’e takdim edilmek üzere dönemin Maliye Vekili Abdülhalik Renda’ya teslim edildi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna özel olarak Ekim 1925’te basılan ilk cumhuriyet 5 liralık altın, 1951 yılında bugünkü standardına ulaşmıştır. İlk ziynet olarak bilinen 5 liralık altın ise 1927’de basılmıştır. Atatürk resimli ilk meskükler 1944 yılına, ilk Atatürk resimli ziynetler ise 1938 yılına aittir.

2 Gruplarda, 10 Farklı Çap ve Ağırlıkta Üretiliyor

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Hazine ve Maliye Bakanlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürü Faruk Gözübüyük, Cumhuriyet altınının ilk kez Ekim 1925’te Darphane’nin Topkapı’daki binasında basıldığını vurgulayarak, “Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna mahsus Ekim 1925’te basılan ilk cumhuriyet 5 liralık altın, bugünkü standardına 1951’de kavuştu.” ifadelerini kullandı.

Gözübüyük, 1951 tarihli TBMM kararı gereğince yalnızca Darphane tarafından üretilen Cumhuriyet altınlarının, 24 ayar standart külçe altınının birçok güvenlikli ve hassas işlemden geçirildiğini, sikke ve ziynet olarak iki grupta, 10 farklı çap ve ağırlıkta, 22 ayar olarak üretildiğini sözlerine ekledi.

Atatürk’ün kabartmasına sahip meskük altının “Ata lira” olarak adlandırıldığını söyleyen Gözübüyük, ziynet altınlarının genelde takı olarak kullanıldığını belirtti.

“Cumhuriyet sikke altınlarının bir yüzünde ‘Türkiye Cumhuriyeti’ ibaresi ve altında Cumhuriyet’in kuruluş yılı 1923 ile birlikte, o yıl dönümüne karşılık gelen rakamlar yer alır. Diğer tarafında ise ‘Hakimiyet Milletindir’ yazısı, Atatürk’ün resmi ve altında ‘Ankara’ ibaresi bulunur. Yüzeyindeki tırtıl düzdür. Cumhuriyet ziynet altınlarının bir yüzünde kaligrafik yazı ile ‘Türkiye Cumhuriyeti’ ibaresi ve basıldığı tarih, diğer yüzünde ise Atatürk’ün resmi, çevresinde yıldızlar ve nakış süslemeleri bulunmaktadır. Kenarı ise eğik tırtıllıdır.”

Gözübüyük, Cumhuriyet altınlarının standartlarının 1738 sayılı TBMM Kararı ile belirlendiğini ve yalnızca Darphane tarafından üretildiğini belirtti.

Darphane’nin ürettiği ürünlerin standartlarının belirlenmesi amacıyla 2013 yılından itibaren Kalite Yönetim Sistemi Belgesi aldığını ifade eden Gözübüyük, altın üretimindeki modernizasyon çalışmalarıyla en yeni teknolojilerin kullanılmaya başlandığını söyledi.

Gözübüyük, ayrıca daha hassas ve hızlı hadde sistemlerinin kurulduğunu, üretim hattında manuel işlemlerden otomasyona geçiş yapıldığını da aktardı.

En Çok Tercih Edilen Altın Grupları

Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürü Gözübüyük, piyasa taleplerine göre altın gruplarına yönelimin değiştiğini, “Meskük 100, ziynet 100 ve ziynet 25 en çok tercih edilen altın gruplarıdır.” şeklinde konuştu.

Üretim planlaması ve ürün stoklamasında bu gruplara ilişkin istatistiklerin dikkate alındığını belirten Gözübüyük, şu bilgileri paylaştı:

“Bu kapsamda, üretim kapasitesini iki katına çıkaracak olan Kartal Altın Üretim Hattı tamamlanarak test çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca, piyasanın talep çeşitliliği göz önünde bulundurularak altına dayalı diğer enstrümanlar sunulmaktadır. Bunun bir örneği olarak S1 altın sertifikasını gösterebiliriz. Darphane Altın Sertifikası, 0,995 saflıkta, 15 ton altın ihracı tavanı çerçevesinde, her biri 0,01 gram altını temsil eden, vadesiz olarak ihraç edilen ve sahibine Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yayınlanan İzahname kapsamında fiziki altına dönüşüm imkanı sunan, Borsa İstanbul AŞ Pay Piyasası bünyesindeki emtia pazarında ‘ALTIN.S1’ koduyla işlem gören bir sermaye piyasası aracıdır.

Cumhuriyet altınlarının çeşitli türleri ve gramajları şu şekildedir: