Hollanda'da 29 Ekim 2023 tarihinde gerçekleşen erken genel seçimlerden sonra ırkçı lider Geert Wilders'ın liderliğindeki Özgürlük Partisi (PVV), yaklaşık 7 puan oy kaybı yaşadı. Seçmenlerin, partinin Haziran 2025'teki koalisyon hükümetinden çekilme kararı nedeniyle Wilders'ı cezalandırdığı gözlemlenirken, ülkedeki büyük partilerin hiçbiri ile koalisyon yapmayı tercih etmemesi dikkat çekti.
29 Ekim'deki seçimlerde oy sayımının tamamlanmasıyla birlikte, resmi sonuçların açıklanması bekleniyor. Demokratlar 66 (D66) Partisi'nin yaklaşık 15 bin oyla galip gelmesi öngörülüyor.
PVV'nin oy oranı 2023'teki %23,5 seviyesinden %16,7'ye düşerek yaklaşık 7 puan kaybetti. Bu durum, partinin Meclis'teki sandalye sayısının 37'den 26'ya gerilemesine neden olacağı tahmin ediliyor. D66, PVV ile benzer oy oranına ve milletvekili sayısına ulaşsa da, büyük partiler Geert Wilders ile koalisyon kurmak istemiyor.
Brüksel merkezli Amerikalı-Avrupalı gazeteci Dave Keating ve Hollandalı anket uzmanı Asher van der Schelde, seçim sonuçları üzerine yorumda bulundu.
“Koalisyondan Çekildiği İçin Cezalandırıldı”
Keating, PVV'nin hükümetten çıkma kararının seçmenler tarafından cezalandırılmasına yol açtığını ifade etti.
Gazeteci Keating, Dilan Yeşilgöz liderliğindeki merkez sağdaki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) ile Hristiyan Demokrat Parti (CDA) için PVV ile hükümet kurmalarının ağır eleştirilerle karşılaştığını hatırlattı. “Merkez sağ partiler, aşırı sağcı PVV ile koalisyon kurdular fakat bunun bir koşul olarak, iktidara yaklaşmalarına izin verilmedi. Sonuç olarak, PVV kendini dışarıda biri olarak gösteremedi, çünkü hükümetin bir parçasıydılar ama politikalarını önemli ölçüde uygulama şansı bulamadılar,” dedi.
Keating, seçmen tercihlerinin geçen yıl içerisinde çok fazla değişmediğini ancak seçmenlerin Wilders'in PVV'si yerine diğer sağcı partilere yöneldiğine dikkat çekerek, “PVV'nin oyları diğer küçük aşırı sağ partiler ya da JA21, Demokrasi Forumu (FvD) ve Çiftçi Vatandaş Hareketi Partisi (BBB) gibi partilere kaydı. Dolayısıyla, Hollanda Parlamentosundaki aşırı sağ sandalye oranı yaklaşık olarak üçte bir olarak kalacak,” şeklinde konuştu.
“Merkez Sağ Partiler PVV ile Çalışmayacak”
2023 seçimlerinde PVV'nin birinci olmasının ardından merkez sağ partilerin hükümet kurduğunu belirten Keating, bu sefer buna yanaşmadıklarını kaydetti. “PVV'nin birkaç ay önce hükümeti düşürmesi ve hükümetten çıkma kararı bu partilerin tepkisini çekti. Bu nedenle bir daha onlarla koalisyon kurmayacaklarını açıkladılar. Ancak bu, ideolojiden ziyade stratejiyle alakalı. Bu partiler, PVV'nin hükümette olduğu süre zarfında zayıfladığını fark etmişti,” dedi.
Keating, diğer partilerin solda konumlandığını ve ideolojik nedenlerle PVV ile asla koalisyon kurmayacaklarını vurgulayarak, PVV'nin birinci parti olmasının mevcut durumu değiştirmeyeceği, tek koalisyon imkanının sadece D66'nın olacağını ifade etti.
PVV'nin Popülaritesi Düşmeye Devam Ediyor
PVV'nin on beş yıl önce anketlerde zirvede bulunduğunu, ardından popülaritesinde büyük bir düşüş yaşadığını ve 2023'te yeniden yükseldiğini belirten Keating, önümüzdeki yıllarda PVV'nin popülaritesindeki düşüşün devam etmesinin muhtemel olduğunu aktardı.
Keating, aşırı sağ desteklerin mevcut durumdan basitçe diğer aşırı sağ partilere kayabileceğini vurguladı. “PVV'nin bu dönemki izolasyonu muhtemelen daha fazla radikalleşmeye yol açmayacak çünkü aslında hükümette olmak istemedikleri, muhalefette kalmayı tercih ettikleri aşikar. Seçimin tetikleyici sebebi de buydu,” değerlendirmesinde bulundu.
Hükümet Kurma Süreci Uzun Sürecek
Ipsos I&O anket şirketinin kıdemli araştırmacısı Asher van der Schelde, ön sonuçlara göre en olası iki koalisyon senaryosunun bulunduğunu belirtti.
Van der Schelde, ilk senaryonun merkezci bir hükümet olan D66, VVD, CDA ve Yeşil Sol-İşçi Partisi (GL-PvdA) ittifakından oluştuğunu ifade etti ancak VVD'nin GL-PvdA ile çalışmak istemediğini dile getirdi.
İkinci senaryonun ise D66, VVD, CDA ve JA21 partilerinden oluşmasını öngördüğünü belirten Van der Schelde, bunun da zor olacağını çünkü D66'nın JA21 ile birlikte çalışma konusunda isteksiz olduğunu ve bu partilerin toplamda 76 sandalyeye ulaşamayabileceğini söyledi.
Van der Schelde, parlamentodaki 150 sandalyenin çoğunluğuna ulaşmak için sınırlı sayıda seçeneğin bulunduğunu ve hükümet kurma sürecinin muhtemelen uzun zaman alacağını ifade ederek, koalisyon oluşum sürecinin partiler için hem zorluklar hem de fırsatlar barındırdığını sözlerine ekledi.
