Kriz Hayatımızı Değiştirdi

TARIK IŞIK / NEFES

Kronik hayat pahalılığı, artan enflasyon ve azalan alım gücü, yalnızca vatandaşların finansal durumlarını değil, aynı zamanda günlük ifadelerini ve toplumsal algıları da değiştirdi. Türkiye'de son dönemlerde hızla yayılan bazı kavramlar, sosyal medyadan aile konuşmalarına kadar geniş bir kitleye ulaşmış durumda. Bu yeni kavramlardan bazıları şöyle:

– GİZLİ YOKSUL: Dışarıdan bakıldığında normal gelir seviyesine sahip gibi görünen, ancak maaşının büyük bir kısmını kiraya, borçlara veya temel gıdaya ayırdığı için yaşam kalitesi önemli ölçüde düşen kesimler için kullanılan bir ifade.

– SESSİZ ENFLASYON: Ürün fiyatları değişmiyormuş gibi görünse de gramajların düşmesiyle oluşan gizli zamlar, tüketicinin alım gücünü hissedilmeden azaltıyor. Yani ürün aynı fiyatta ama içeriği daha az. Bu, enflasyonun psikolojik etkisini hafifletmek amacıyla uygulanan bir strateji.

– GÖRÜNMEZ VERGİ: Enflasyonun tüketicilere getirdiği ek maliyetleri tanımlamak için kullanılan bir terim. Gizli verginin özelliği, vergi maliyetlerinin daha yüksek fiyatlar veya düşük temettüler şeklinde gizlenmesidir. Bu tür durumlarda, mükellef yükün kendisine ait olduğunu genellikle fark etmez.

– ZORUNLU MİNİMALİZM: Ekonomik sebeplerle zorunlu olarak sade yaşamaya ve harcamaları kısmaya yönelik bir yaklaşım. “Gönüllü minimalizm” anlayışından tamamen ayrılıyor.

– YENİ YOKSULLUK: Klasik yoksulluk tanımının ötesinde, eğitimli ve çalışkan olduğu halde temel ihtiyaçları karşılamakta zorlanan bireyleri ifade eden bir kavram.

– ENFLASYON YORGUNU: Sürekli değişen fiyat etiketlerini takip etmekten doğan bıkkınlık ve stres durumu. Bireylerin zihinsel yükünü tanımlamak için kullanılıyor.

– KRİZ KUŞAĞI: X, Y, Z kuşaklarının ardından Türkiye'de kendine özgü bir kriz kuşağı ortaya çıktı. Bu kavram, genç yaşlarda gelecek ve kariyer kaygısı taşıyan, ekonomik kriz döneminde yetişen yeni nesili tanımlıyor.

‘Asgari Ücretin Bir Tık Üstü’

Günlük hayatta sıkça duyulan bu terim, gelir dağılımındaki adaletsizliği ve nitelikli iş gücünün değer kaybını gözler önüne seriyor. Bu kavram, resmi olarak asgari ücretli görünmeyen ancak aldıkları maaşın çoğu zaman asgari ücretin sembolik olarak üzerinde olduğu çalışanları işaret ediyor.

– KİRA ŞOKU / KİRA KRİZİ: Barınma ihtiyacı, öğrenciden emekçiye kadar herkes için kriz haline geldi. Kira artışlarının hızına yetişemeyen vatandaşlar, taşınmaktansa birlikte yaşamaya ya da metrekare büyüklüğünü azaltmak yerine şehir değiştirmeye yönelik çözüm arayışlarına yöneliyor.

‘Mikro Lüks’ Sözlüğe Girdi

– MİKRO LÜKS: Gerçek lükslerin yerini alan, küçük ve uygun fiyatlı ama “kendini ödüllendirme” hissi veren harcamalar için kullanılıyor. Kişisel bakım ürünleri, kaliteli bir kahve ve küçük tatlılar bu yeni davranış örnekleri arasında öne çıkıyor.

– FİYAT / İNDİRİM KOVALAMA: Bir ürünün satın alınması amacıyla uygun fiyatlara düşmesini telefon uygulamaları, internet siteleri veya marketler aracılığıyla takip etme davranışı.