Anayasa Mahkemesi, Basın İlan Kurumu tarafından uygulanan ilan kesme cezasını düzenleyen kanun hükmünü iptal etti. Kanunun 49. maddesindeki yaptırımın, resmi ilan ve reklam kesme cezası gerektiren fiillerin ve bu fiiller için öngörülen ceza miktarlarının net bir şekilde düzenlenmediği vurgulandı.
Gazeteciler Cemiyeti'nin Basın İlan Kurumu'nun resmi ilan kesme cezalarına karşı açtığı dava, Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından incelendi. Mahkeme, iptali istenen Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun'un 49. maddesinin Anayasa'ya aykırı olduğu yönünde karar vererek, konuyu Anayasa Mahkemesi'ne taşıdı.
Başvuruda, itiraza konu olan kuralların resmi ilan ve reklam kesme cezalarına ilişkin koşulların yeterince açıklanmadığı, yaptırım ve ceza öngören kuralların belirli bir netlikte düzenlenmediği, ayrıca bu yaptırımların kapsamının belirlenmesinde ölçülülük ilkesinin göz önünde bulundurulmadığı ifade edildi. Basın etiğinin korunması amacıyla yapılan düzenlemelerin çerçevesinin netleştirilmesi gerektiği belirtildi ve bu durumun Anayasa’nın 13, 26, 28. ve 29. maddelerine aykırı olduğu öne sürüldü.
Anayasa Mahkemesi'nin kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı ve Yüksek Mahkeme, Kanun'un Basın İlan Kurumu'nun ilan kesme cezası vermesine dair hükmünü iptal etti.
'Yaptırımın Çerçevesi Belirlenmedi'
Mahkemenin gerekçesinde, kuralda “Kurum tarafından gazete, dergi veya internet haber sitesine verilecek ilan ve reklamların, kesinleşen Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda Kurum Genel Müdürlüğü tarafından iki ayı geçmeyecek süre ile kesilebileceği, ayrıca ilgililerin Kanun’la sağlanan menfaatlerden faydalandırılmayacağı” ifadesinin yer aldığı belirtildi.
Gerekçede, “Ancak söz konusu kural kapsamında gazetelerin, dergilerin ve internet sitelerinin ne tür eylem ve işlemleri ile yaptırım uygulanmasının gerekeceği, ayrıca bu eylemler üzerinde hangi sürede ve ne ölçüde yaptırım uygulanacağına dair bir çerçeve çizilmeden, Kanun’a genel bir atıfla Kuruma yaptırım yetkisi verildiği anlaşılmaktadır” denildi.
Anayasa Mahkemesi'nin bireysel başvuru kapsamında verdiği “Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. ve diğerleri” kararında ihlal kararı verdiği anımsatıldı.
Gerekçede, bireysel başvuruya ilişkin ihlal kararında, bu kuralın resmi ilan ve reklam kesme cezasını gerektiren fiillerin ve bunlara karşı öngörülen ceza miktarlarının en azından çerçevesinin çizilmediği, netlik ve açıklıkta bir kural niteliği taşımadığı tespitinin yapıldığı kaydedildi.
İhlal kararında, “Kişilik haklarına yönelik saldırı niteliğinde olan ve eleştiri sınırlarını aşan ya da kanunlarla yaptırıma bağlanan suçlar kapsamında yer alan haberlerin yaptırıma tabi tutulmasının hukukun bir gereği olduğu, basının niteliklerinin artırılmasına ve ekonomik özgürlüğünün sağlanmasına yönelik kurulan bir kuruma müeyyide uygulama yetkisinin verilebileceği” vurgulandı. Gerekçede şu ifadeler yer aldı:
– Bu kararda, basın özgürlüğüne müdahale niteliğinde olan yasaların olabildiğince dar bir uygulama alanına izin verecek şekilde düzenlenmesi ve her kuralın tartışmasız şekilde açık ve net bir dille ifade edilerek ele alınması gerektiği ifade edilmiştir. Bu güvencelere uymayan kurallara yönelik yapısal sorunların çözümü için Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirimde bulunulmuştur. İtiraz konusu kurala ilişkin olarak anılan karardan ayrılmayı zorunlu kılacak bir durum bulunmamaktadır.
Anayasa Mahkemesi, “Kurum kararlarına itiraz üzerine basit yargılama usulü kapsamında verilen kararın kesin olduğunu düzenleyen” kuralı da “hükmün denetlenmesini talep etme hakkına sınırlama getirdiği” gerekçesiyle iptal etti.
