Kentsel Dönüşüm Kirada Sorun Yaratıyor

SONGÜL DALGIÇ BİLGİLİ / NEFES

Kentsel dönüşüm projelerinin etkisiyle özellikle İstanbul'da birçok mahalle şantiyeye dönüşürken, artan geçici konut ihtiyacı kiralık konut piyasasında dalgalanmalara yol açtı. Mevcut kiracılar, yüksek kira bedelleri ödememek adına evlerini boşaltmaya gönüllü olmuyor; dönüşüme giren dairelerini terk etmek zorunda kalanlar ise uygun kiralık konut bulmada zorluk yaşıyor.

Türkiye genelinde kısıtlı kiralık konut arzı ile yüksek talep birleşince, kiralar yükselişe geçti. Sahibinden.com ve Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) kasım ayı raporuna göre, Türkiye genelinde reel kira fiyatları yıllık bazda yüzde 2.1 gerilerken, İstanbul’da kiralar yüzde 3.4 oranında artış gösterdi. Ortalama kira bedelleri ise Türkiye genelinde 24 bin lira ile asgari ücreti aşarak yükselmeye devam ediyor.

SIRKÜLASYONDA AZALMA

İstanbul'da kiralık konut fiyatlarının 34 bin TL'ye kadar yükseldiği görülüyor. Bu duruma karşılık, devletin kentsel dönüşüm projeleri için sağladığı kira yardımı 8 bin TL seviyesinde kaldı. Ayrıca, müteahhit firmalara yapılması gereken ödemelerin yarattığı kredi yükü altında ezilen vatandaşlar, yüksek kiralardan kaçınmak amacıyla ya daha küçük evlere yöneliyor ya da kentin daha uzak bölgelerine taşınmak zorunda kalıyor.

İstanbul Emlakçılar Derneği Başkanı Aslan Karatekin, kiralık daire sayısının oldukça azaldığını belirterek, “Kiralık konut sorunları sadece kentsel dönüşüm taleplerine bağlı değil. Uzun yıllar düşük bedellerle oturan kiracılar, evlerini boşaltmak istemiyor. Çünkü yeni kiralık daire bulduklarında 30–35 bin TL’nin altında bir kira ile karşılaşacaklarını düşünüyorlar” dedi. Karatekin, kira sözleşmelerindeki 10–12 yıllık oturma sürelerinin de ev piyasasındaki hareketliliği azalttığını ifade etti. Ona göre, talebin yüksek olması ve arzın sınırlı kalması, kiraları yukarı itmeye devam edecektir. Ev sahipleri, kısa süreli kiralamalara yönelerek ‘dönüşüm’ kiracısına ilgi duymaya başladı; ancak uzun vadede kiracının 10–12 yıl boyunca taşınmaması, mülk sahiplerini tedirgin ediyor.”

Müteahhitler Zorluk Yaşıyor

İnşaatçılar ve Gayrimenkul Geliştiricileri Derneği (İNDER) Başkanı Engin Keçeli, kentsel dönüşüm sürecinde müteahhitlerin de kiralık konut bulma konusunda zorluk yaşadığını aktardı. Keçeli, “Devletin sağladığı kira yardımı ve müteahhitlerin desteği, yeni kiralamalar için yeterli olmuyor. İnsanlar, dönüşüm yaşanan bölgelerin çevresinde konut arıyor ve bu durum baskıyı arttırıyor” dedi. Keçeli’ye göre, kiralık konut arzını artırmak için yatırımcıların piyasaya yeniden girmesi büyük önem taşıyor.