Science Advances dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, Homo sapiens ve diğer insansı primatların, sanayi devriminden çok daha önce zehirli bir element olan kurşunla temas halinde olduğunu ortaya koydu.
Bilim insanları, bu durumun insan beyninin gelişimini, davranış biçimlerini ve hatta dil öğrenme becerimizi etkileyebileceğine işaret ediyor.
Diş Fosilinden Elde Edildi
Çalışma sırasında Neandertal, Australopithecus africanus ve Paranthropus robustus gibi ilkel insan türlerine ait toplamda 51 diş fosili incelendi ve dişlerin mine ile dentin tabakalarındaki kurşun izleri analiz edildi.
Yapılan analizler, insanların yaklaşık 2 milyon yıldır kurşuna maruz kaldığını gösterdi. Uzmanlara göre bu uzun maruziyet, modern insanın Neandertallerden daha dayanıklı olmasına katkı sağlamış olabilir.
Peki, ilkel insanların kurşuna maruziyeti nasıl gerçekleşiyordu? Araştırmacılar, bunu volkanik etkinliklerden kaynaklanan toprak ve su kirliliği ile ilişkilendiriyor.
Gen Farkını Açıklamada Yardımcı Oldu
Araştırma ekibi, kurşun maruziyetinin insan beyninin evriminde nasıl rol oynadığına dair bilgi edinmek için laboratuvar ortamında geliştirilmiş minyatür beyin modellerini kullandı.
Bu modellerde, insanın nörolojik gelişiminde kritik öneme sahip olan NOVA1 geni incelendi. Modern insanlardaki NOVA1 geninin Neandertallerdeki versiyonundan farklı olduğu bilinse de bu farklılığın nedeni daha önce net bir şekilde açıklanamamıştı.
Yeni yapılan deneyler, kurşunun Neandertallerin beynindeki konuşma ve dil görevlerini üstlenen korteks ve talamus bölgelerindeki nöronları daha fazla etkilediğini göstermekte. Modern insanlardaki NOVA1 geninde ise, bu etkinin çok daha az olduğu görüldü.
Hâlâ ciddi bir halk sağlığı sorunu olan kurşun, 2021 yılında 1.5 milyondan fazla ölümle sonuçlandı. Bu tehlikeli element, özellikle çocuklarda kalıcı etkiler yaratma potansiyeline sahip; nörolojik gelişim bozuklukları, öğrenme güçlükleri, davranış sorunları, işitme kaybı ve kansızlık gibi sorunlara yol açabiliyor.
