Anadolu Ajansı (AA) Finans Asya Piyasaları Uzmanı Sadi Kaymaz, “Çin, dünyanın en büyük soya tüketicisi konumunda ve uzun yıllar boyunca da en önemli tedarik kaynağı ABD olmuştur. ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’a gelişinde çiftçilerin büyük bir payı bulunmaktadır. Bu nedenle soya fasulyesi, Washington açısından sosyopolitik bir öneme sahiptir.” ifadelerini kullandı.
ABD ve Çin arasındaki ticari gerginlik, küresel piyasalarda risk algısını artırırken, bu durum emtia piyasalarındaki fiyat hareketlerini de etkilemektedir.
Çin, nadir toprak elementlerinin ihracatına yönelik ek tedbirler almıştı. Trump da, 1 Kasım itibarıyla Çin'e mevcut tarifeye ek olarak yüzde 100 gümrük vergisi uygulayacaklarını ve tüm kritik yazılımlara ihracat kontrolü getireceklerini açıklamıştı.
Trump, daha sonra Çin'in ABD'nin soya fasulyesi alımını durdurmasını ve çiftçileri zor durumda bırakmasını “ekonomik açıdan düşmanca” olarak değerlendirdi.
Donald Trump, “Çin ile yemeklik yağ ve diğer ticaret unsurları hakkında ilişkilerimizi sonlandırmayı düşünebiliriz. Örneğin, yemeklik yağı kendimiz üretebiliriz, Çin'den alıma ihtiyaç yok.” şeklinde konuştu.
Trump'ın başa gelmesinden bu yana, Çin soya fasulyesi ithalatını sadece ABD’den yapmama ve alternatif kaynaklara yönelme politikası izlemektedir.
Çin'in aralık ve ocak ayları için yeterli soya tedarikini henüz gerçekleştiremediği, Brezilya kargolarındaki yüksek fiyatların alıcıları etkilediği ve bu durumun Pekin'i kısa vadeli ihtiyaçlarını karşılamak için devlet rezervlerini kullanmaya yöneltebileceği yönünde haberler soya fasulyesi piyasasında dalgalanmalara yol açmaktadır.
Yıl içerisinde dar bir bantta hareket eden soya fasulyesi fiyatlarında, 2024 sonu için hafif bir artış gözlemlendi. Yıla 10,10 dolardan başlayan soya fasulyesinin kile başına fiyatı, 9,7 dolara düştükten sonra 10,82 dolar seviyelerinde dengelenmiştir.
Çin Brezilya'ya Ağırlık Verdi
Konu hakkında AA muhabirine bilgi veren Kaymaz, dünya nadir metalleri üzerine konuşulurken, soya fasulyesinin de Çin ve ABD arasındaki çekişmeye konu olduğunu dile getirdi.
Kaymaz, “Çin en büyük soya tüketicisi ve uzun yıllar boyunca ABD en önemli tedarik kaynağıydı. Trump'ın başkanlığına gelişinde çiftçilerin de önemli bir rolü oldu. Bu nedenle soya fasulyesi Washington açısından sosyopolitik bir öneme sahip.” dedi.
ABD, dünyanın en büyük iki soya ihracatçısından biri olduğunu belirten Kaymaz, “Çin ise, soya fasulyesi konusunda kendi kendine yeterli değildir.” ifadesini kullandı.
Çin'in büyük hayvancılık endüstrisi dolayısıyla soya ihtiyacının önemli bir kısmını yurt dışından sağlaması gerektiğini kaydeden Kaymaz, ABD ve Çin arasındaki jeopolitik gerginlik nedeniyle Çin'in son yıllarda soya alımlarında Brezilya’ya ağırlık vermeye başladığını vurguladı.
Kaymaz, Çin'in bu yıl ABD'den soya siparişlerini neredeyse tamamen durdurduğundan, Chicago Ticaret Borsası’nda soya fiyatlarının düşük kaldığını belirtti ve ayrıca Trump’ın bu durumu “hasmane tutum” olarak nitelendirerek yemeklik yağ ithalatını kesme tehdidinde bulunduğunu da ekledi.
Sadi Kaymaz, yüksek faizler ve artan gübre maliyetleri gibi unsurların çiftçileri zorladığını da ifade etti.
Çin açısından durumun karmaşık olduğunu vurgulayan Kaymaz, “Tarım analistlerine göre, ülkenin yıl sonuna kadar 10 milyon ton civarında soya alımı yapması gerekiyor.” dedi.
ABD Soyası Çin İçin Siyaseten Girilmez Bir Bölge Kabul Ediliyor
Kaymaz, Brezilya'dan yapılan yüklemelerin hava koşulları ve taşımacılık maliyetleri nedeniyle kile başına yaklaşık 3 dolar arttığını belirtti.
Çinlilerin ekim ayı ortası itibarıyla “bekle-gör” taktiğine geçtiğini ifade eden Kaymaz, Çin'in Brezilya soyasını pahalı bulduğunu, ABD soyasının ise siyaseten girilmez bir bölge olarak kabul edildiğini söyledi.
Sadi Kaymaz, “Çinli tarım analistleri, bu aşamada devlet rezervlerinin devreye girebileceğini ifade ediyor. Ayrıca birkaç yıldır devam eden yoğun alımlar sonrasında ticari stokların 44 milyon ton civarında olduğu ve bu stokların tampon işlevi görebileceği biliniyor.” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
Soyanın hayvancılık sektörü için taşıdığı kritik önemin bu durumu Çin’de dikkatle takip ettiğini belirten Kaymaz, yatırımcılar ve piyasa analistlerinin ise soya fiyatlarını Çin-ABD ilişkilerinin bir barometresi olarak kullandığını ifade etti.
Kaymaz, iki taraf arasında olası bir anlaşma veya ateşkesin, soya fiyatlarını artıracağını düşündüklerini belirterek, Chicago'da soya vadelilerinin kile başına 10 dolar civarında işlem gördüğünü açıkladı.
Söz konusu tutarın ton başına yaklaşık 367 dolara karşılık geldiğini bildiren Kaymaz, geçen yıl fiyatların ton başına 440 dolar civarında seyrettiğini de vurguladı.
Çin’in Soya İthalatının Bu Sene 100 Milyon Tonu Aşması Bekleniyor
AA Finans Asya Piyasaları Uzmanı Kaymaz, Brezilya'nın son yıllarda dünya soya ihracatının en büyük oyuncusu haline geldiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Yılın ilk 9 ayında ihracat miktarları 102 milyon tonu aştı ve bu rakam yeni bir rekor oluşturdu. Ülkenin 2023 yılındaki toplam ihracatı 101 milyon tonla önceki rekoru geçmişti. Bu rekorun elde edilmesinde, Çin’in alım iştahının büyük bir payı var. Brezilya'nın ihraç ettiği her 100 ton soyanın da bu yıl 79 tonu Çin limanlarına gitmiştir. Bu noktada, Brezilya ile Çin arasındaki emtia ticaretine de dikkat çekmek gerekmektedir.
Dünya demir cevheri devi Vale’in en büyük pazarı Çin'dir. Ayrıca, kağıt hamuru, kahve, mısır ve diğer birçok yer altı ve yer üstü kaynağı için de Çin, önemli bir pazar konumundadır. Trump’ın özellikle Brezilya’ya koyduğu yüzde 50’lik tarife sonrasında Arabica kahve çekirdeklerinin de Çin’e daha fazla satılmaya başlandığı görülmektedir. Öte yandan, Çin’in soya ithalatının bu sene 100 milyon tonu aşması beklenmektedir.”
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN