Kanada'nın Concordia Üniversitesi'nde yürütülen ve Journal of Hazardous Materials dergisinde yayımlanan bir araştırmada, tek kullanımlık plastik su şişelerinin neden olduğu mikro ve nanoplastik kirliliği ele alındı.
Çalışma ekibi, daha önce yayımlanan 141 bilimsel makaleyi analiz ederek insanların bu yolla ne kadar plastik tükettiğini ortaya koydu. Sonuçlar, ortalama bir bireyin yılda 39.000 ile 52.000 mikroplastik parçacığı tükettiğini gösterdi.
Düzenli olarak şişe suyu içen kişilerin, musluk suyu tercih edenlere kıyasla yılda 90.000'e kadar daha fazla mikroplastik parçacığı vücutlarına aldıkları saptandı.
Nanoplastikler Daha Tehlikeli
Araştırmacılar, nanoplastiklerin özellikle endişe verici olduğunu ifade etti. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu parçacıklar, 1 mikrondan daha küçük boyutlarda olabiliyor ve insan hücrelerine girerek organlara ve dokulara ulaşma potansiyeli taşıyor. Bilim insanları, bu parçacıkların kronik inflamasyon, hormonal bozulma, sinir sistemi toksisitesi ve kanser riski gibi uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtti. Plastikler, üretim sürecinden taşımaya ve depolamaya kadar her aşamada parçalanarak mikroplastik oluşturabiliyor; güneş ışığı ve ısıya maruz kaldığında ise daha fazla mikroparçacık salınımı gerçekleşiyor.
“Sorun Akut Değil, Kronik Toksisite”
Çalışmanın başyazarı ve çevre yönetimi uzmanı Sarah Sajedi, “Yılda 90.000 ek plastik parçacığı tüketmek gerçekten endişe verici bir rakam” dedi. Sajedi, plastik şişeden su içmenin acil bir zehirlenme riski taşımadığını ancak “kronik toksisite” açısından ciddi bir tehlike oluşturduğunu vurguladı.
Uzman, mümkünse paslanmaz çelik veya camdan yapılmış yeniden kullanılabilir şişelerin tercih edilmesi, filtrelenmiş musluk suyu içilmesi ve plastik şişelerin ısı ve güneş ışığından korunması gerektiğini önerdi.
Standart Testler Eksik, Sonuçlar Sınırlı
Araştırma ekibi, incelenen çalışmaların farklı test yöntemleri kullanması dolayısıyla sonuçlarının tam olarak karşılaştırılabilir olmadığını belirtti. Ayrıca, bazı araştırmalar parçacıkların boyutu ve bileşimi hakkında yeterli veri sunmuyor. Sajedi, bu durumun mikroplastiklerin gerçek etkilerini ölçmeyi zorlaştırdığını belirterek, “Daha fazla standartlaştırılmış test yöntemi ve küresel politika önlemi gerekiyor” dedi.
Resmi Kurumlar Temkinli
Uluslararası Şişelenmiş Su Birliği (IBWA), Ocak 2025'te yaptığı açıklamada, mikro ve nanoplastiklerin yalnızca şişe sularda değil, hava, toprak ve diğer gıdalarda da bulunduğunu vurguladı. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ise 2024'teki değerlendirmesinde, “Mevcut bilimsel kanıtlar, gıdalarda tespit edilen mikroplastik düzeylerinin insan sağlığı için risk oluşturduğunu göstermiyor” ifadelerine yer verdi.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de 2022 raporunda, 10 mikrondan küçük plastik parçacıkların diyet yoluyla alınmasının sağlık üzerinde kanıtlanmış olumsuz bir etkisinin bulunmadığını duyurdu.
