2024 Yılında Ar-Ge'ye 651,8 Milyar TL Yatırım Yapıldı

TÜİK, 2024 yılına ait “Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) Faaliyetleri Araştırması” sonuçlarını duyurdu.

2024 yılında gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması, bir önceki yıla göre 274 milyar 279 milyon TL artarak toplamda 651 milyar 822 milyon TL'ye ulaştı. Bu, yüzde 72,6'lık bir artış oranı gösterdi.

2023 yılında gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı yüzde 1,39 iken, 2024 yılı itibarıyla 44 trilyon 587 milyar 225 milyon TL değerindeki GSYH içinde bu oran yüzde 1,46’ya yükseldi.

Personel Harcamalarının Payı Yüzde 59,5

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler, en büyük payı yüzde 64,8 ile alırken, yükseköğretim bu oranı yüzde 30,9 ile takip etti. Kâr amacı gütmeyen kuruluşların yaptığı Ar-Ge harcamalarının toplam içindeki payı ise yüzde 4,3 olarak belirlendi. Ar-Ge harcamalarında en büyük kalem olan personel harcamaları ise yüzde 59,5'lik bir orana sahip.

2024 yılında Ar-Ge harcamalarının yüzde 53,8'i mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken; genel devlet Ar-Ge harcamaları yüzde 30,4, yükseköğretim yüzde 12,9, yurt dışı kaynaklar yüzde 2,9 ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık yüzde 0,01 oranında finansman sağladı.

310 Bin 473 Ar-Ge Personeli İstihdam Edildi

Tam zaman eşdeğerinde (TZE) 2024 yılı itibarıyla toplam 310 bin 473 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektör bazında dağılıma bakıldığında, TZE cinsinden Ar-Ge personelinin yüzde 67,1’i mali ve mali olmayan şirketlerde, yüzde 30,0’ı yükseköğretimde ve yüzde 2,9’u kâr amacı gütmeyen kuruluşlar dâhil genel devlet sektöründe yer aldı.

2024 yılında TZE cinsinden kadın Ar-Ge personeli sayısı 106 bin 74 kişi ile toplam Ar-Ge personelinin yüzde 34,2'sini oluşturdu. Sektörel bazda bu oran, yükseköğretimde yüzde 47,9, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar dâhil genel devlette yüzde 30,6 ve mali ve mali olmayan şirketlerde yüzde 28,2 olarak kaydedildi.

Personelin Yüzde 39,9'u Lisans Mezunu

Ar-Ge personelinin eğitim düzeyine göre yapılan incelemede, personelin yüzde 39,9'unun lisans diplomasına sahip olduğu görüldü. Bu grubu sırasıyla yüzde 30,6 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 20,3 ile yüksek lisans, yüzde 4,9 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,4 ile lise ve altı kategorileri izledi. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim düzeyine göre dağılımı ise sırasıyla; yüzde 48,9 ile lisans, yüzde 21,2 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 19,1 ile yüksek lisans, yüzde 5,8 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 5,0 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması'na (İBBS) göre 2024 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge, toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 33,4'ünü gerçekleştiren TR10 (İstanbul) oldu. Bunu yüzde 27,8 ile TR51 (Ankara) ve yüzde 9,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) izledi.

Total Ar-Ge personel sayısının yüzde 32,6'sı TR10 (İstanbul), yüzde 19,2'si TR51 (Ankara) ve yüzde 8,3'ü TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde çalıştı.

Yüzde 52,7'si Ar-Ge Merkezlerinde Gerçekleştirildi

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2024 yılında gerçekleştirilen Ar-Ge harcamasının 422 milyar 307 milyon TL'sinin yüzde 52,7'sinin Ar-Ge merkezlerinde yapıldığı görüldü. Ar-Ge merkezlerinde yapılan harcamaların yüzde 89,4'ü, 250 ve üzeri çalışanı olan girişimler tarafından gerçekleştirildi.

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler, teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2024 yılında sektör genelinde gerçekleştirilen 210 milyar 506 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 46,9'u yüksek teknoloji faaliyetleri yürüten girişimlerden geldi. İmalat sanayisindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 40,2'si orta yüksek teknoloji, yüzde 8,2'si orta düşük teknoloji ve yüzde 4,7'si düşük teknoloji faaliyet takip etti.

Orta Yüksek Teknoloji Girişimleri Lider Konumda

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde, 2024 yılında en fazla araştırmacının 31 bin 701 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde istihdam edildiği görüldü. Bunu, 22 bin 93 araştırmacı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında, en yüksek değer yine 28 bin 957 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde görüldü.

2015 yılında dolaylı Ar-Ge teşviklerinin mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcamasındaki payı yüzde 14,8 iken, bu oran 2024 yılı itibarıyla yüzde 25,1'e yükseldi. Mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması 2015 yılında 11,2 milyar TL iken, 2024 yılında bu rakam 422 milyar TL'ye ulaşmış durumda.