Kanada'daki McGill Üniversitesi ve Douglas Enstitüsü araştırmacıları, depresyonun beyin üzerindeki etkilerini hücresel düzeyde inceleyen önemli bir keşfe imza attı.
Nature Genetics dergisinde yayımlanan bu çalışmada, dünya genelinde 264 milyondan fazla insanı etkileyen depresyonun hangi beyin hücrelerinde genetik değişiklikler oluşturduğuna dair ilk ayrıntılı bulgular ortaya kondu.
Araştırmanın kıdemli yazarı Prof. Dr. Gustavo Turecki, “Bu, depresyonun hangi beyin hücresi türlerinin etkilendiğini gen aktivitesiyle DNA düzenleme mekanizmalarını bir arada haritalandırabildiğimiz ilk çalışma. Böylelikle bozulmaların nerede meydana geldiğini ve hangi hücrelerin rol aldığını daha net görebiliyoruz,” diye bildirdi.
Nadir Beyin Bankası Sayesinde Gerçekleşti
Bu araştırma, psikiyatrik rahatsızlıklara sahip bireylerin bağışladığı beyin dokularını içeren ender koleksiyonlardan biri olan Douglas-Bell Kanada Beyin Bankası’nın desteğiyle gerçekleştirildi.
Ekip, binlerce bireysel beyin hücresinden elde edilen RNA ve DNA örneklerini ileri düzey tek hücreli genetik analiz teknikleri ile inceledi. Böylece depresyon yaşayan bireylerde hangi hücrelerin farklı davrandığı ve bu farklılıkların kökeni incelendi.
Çalışma, toplam 100 kişi üzerinde, 59 depresyon hastası ve 41 sağlıklı bireyin beyin dokusunu karşılaştırarak gerçekleştirildi.
İki Hücre Türünde Belirgin Genetik Değişiklikler
Bilim insanları, gen aktivitesindeki değişimlerin iki hücre türünde yoğunlaştığını saptadı:
– Duygu durumu ve stres düzenlemesinden sorumlu uyarıcı nöronlar,
– Beynin bağışıklık sistemini yöneten mikroglia hücrelerinin bir alt tipi.
– Her iki hücre türünde de depresyon yaşayan bireylerde birçok genin farklı olarak ifade edildiği görüldü.
Bu bulgu, ruh hali ve iltihaplanmayı etkileyen sinirsel sistemlerde bozulmalar yaşandığına işaret ediyor.
Depresyonun Biyolojik Temeline Işık Tutuyor
Bu keşif, depresyonun yalnızca bir ruhsal durum olmadığını, beyinde gözlemlenen biyolojik değişikliklerle bağlantılı olduğunu güçlü bir şekilde vurguluyor.
Dr. Turecki, “Bu çalışma, nörobilimin uzun yıllardır ifade ettiğini bir kez daha kanıtlıyor: Depresyon sadece ruhsal bir hal değil; beyinde ölçülebilir, biyolojik değişiklikler meydana getiriyor,” dedi.
Gelecek Tedaviler için Yol Haritası
Araştırma ekibi, gelecekte bu hücresel değişimlerin beyin işlevini nasıl etkilediğini ve bu hücreleri hedef alan yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilebilip geliştirilemeyeceğini incelemeyi planlıyor.
“Single-nucleus chromatin accessibility profiling identifies cell types and functional variants contributing to major depression” başlıklı çalışma, Anjali Chawla ve Gustavo Turecki liderliğinde yürütüldü.
Projeye, Kanada Sağlık Araştırmaları Enstitüsü (CIHR), Brain Canada Foundation, Fonds de recherche du Québec – Santé ve McGill Üniversitesi'nin Healthy Brains, Healthy Lives girişimi destek verdi.
