ABD'nin Talebi Üzerine Hollanda'nın Nexperia'ya El Koyması: Ticaret Savaşında Yeni Bir Perde

Hollanda hükümetinin, Çin merkezli çip üreticisi Nexperia'ya el koyması, uluslararası ticaret savaşında önemli bir gelişme olarak global çapta etki yarattı.

İngiliz Financial Times (FT) gazetesi, “ABD ültimatomu nedeniyle Hollanda, çip üreticisi Nexperia’ya el koydu” başlıklı haberiyle olayın detaylarını aktardı. Haberde, Hollanda hükümetinin, Washington’un uyarısının ardından Nexperia'nın mülkiyetini devraldığı belirtildi; ABD yönetiminin, şirketin Çinli CEO’su Zhang Xuezheng’in görevde kalması durumunda Nexperia’nın ihracat kontrol listesinde kalacağını bildirdiği ifade edildi.

Hollanda Ekonomi Bakanlığı, bu ay içerisinde Nexperia'nın hakim hissedarı olan Zhang’ı görevden alarak ABD ile Çin arasında süregelen ticaret savaşında yeni bir cephe açmış oldu.

Olayla ilgili olarak, “Nexperia’nın devralınması, Hollanda’yı ABD-Çin teknoloji çatışmasının ortasına yerleştirdi” yorumu yapıldı.

OTOMOTİV SEKTÖRÜ İÇİN ÖNEMLİ ÇİPLER ÜRETİYOR

Nexperia, Avrupa otomotiv endüstrisinin kritik çip tedarikçilerinden biri olarak görev yapmaktaydı. Şirket, 2017 yılında bir Çinli konsorsiyuma satılmış ve daha sonra Wingtech tarafından devralınmıştı.

Amsterdam Temyiz Mahkemesi'ne bağlı işletme dairesi, Hollanda Ekonomi Bakanlığı ile Nexperia'nın Çinli sahibi Wingtech arasındaki davaya ilişkin süreç hakkında bilgi verdi.

Mahkeme belgelerine göre, ABD yetkilileri, geçen haziran ayında Hollanda’ya internet üzerinden gönderilen bir bildiride, şirketin Avrupa operasyonlarını Çin'den ayırma planlarının “çok yavaş ilerlediğini” ifade etti.

ABD’DEN KRİTİK UYARI

Geçtiğimiz ay, ABD Ticaret Bakanlığı, Nexperia’ya karşı resmen bir ültimatom vermişti. Bakanlık, Wingtech’in ABD’nin kara listesinde yer alması dolayısıyla, bu kapsamda uygulanan kısıtlamaların Hollanda'daki iştiraki Nexperia için de geçerli olacağını bildirdi.

Bu liste, ABD’nin ulusal güvenliği veya dış politika çıkarlarına karşı faaliyet gösterdiği düşünülen kuruluşlara yönelik ihracat kontrollerini içermektedir. Listedeki firmalara mal satmak isteyen ABD’li şirketlerin lisans alması gerekmektedir ki bu oldukça karmaşık bir süreçtir. Sonuç olarak, bu durum şirketlerin ileri teknolojiye erişimini büyük ölçüde kısıtlamakta.

“CEO DEĞİŞMEDEN MUAFİYET MÜMKÜN DEĞİL”

Hollanda Dışişleri Bakanlığı ile ABD’nin Uluslararası Güvenlik ve Yayılmayı Önleme Bürosu arasındaki toplantının tutanaklarında, ABD tarafının şu ifadeleri kullandığı belirtilmekte:

“Şirketin CEO’sunun hâlâ aynı Çinli hissedar olması sorun teşkil ediyor. Muafiyet talep edebilmesi için CEO’nun değiştirilmesi kesinlikle gerekecek.”

ABD, geçtiğimiz yıl Wingtech’i kara listeye almış, bunun gerekçesi olarak da şirketin Çin’in hassas yarı iletken üretim teknolojilerine erişimini sağladığı iddia edilmişti.

30 Eylül’de ABD, kara liste kapsamını genişleterek ana şirketlerin tüm iştiraklerini de dahil etti. Bu değişiklik, Nexperia’nın kasım sonuna kadar Wingtech’in sahipliği nedeniyle aynı kısıtlamalara tabi olacağı anlamına gelmekteydi.

HOLLANDA İLK KEZ 70 YILLIK YASAYI DEVREYE SOKTU

Aynı gün, Hollanda Ekonomi Bakanı Vincent Karremans, mahkeme belgelerine dayanarak, “Nexperia’nın faaliyetlerini ve üretim araçlarını korumak” amacıyla 70 yıllık “Mal Mevcudiyeti Yasası”nı ilk kez uygulamaya koydu.

Rhodium Group danışmanlık şirketinin direktörü Reva Goujon ise, “Hollanda hükümeti, bu yeni kuralın (iştiraklerin listeye dahil edilmesi) kendileri için ciddi sorunlar yaratacağını fark etmişti.” şeklinde yorumda bulundu.

HOLLANDA KİMLİĞİ ARAYIŞI

Nijmegen merkezli Nexperia, 2024'ün başlarında Hollanda hükümeti ile, Çinli sahipliğiyle ilgili “olumsuz kamuoyu algısını” dengelemek amacıyla “Hollanda şirketi olarak tanınma” müzakerelerine başladı.

Mahkeme belgeleri, Zhang’ın şirketin ayrıştırılmasına karşı çıktığını ve Wingtech’in 2019’daki devralmasından bu yana kontrolünü daha da güçlendirdiğini ortaya koymaktadır.

Geçtiğimiz aralık ayında, Ekonomi Bakanlığı Nexperia'ya, “Hissedardan operasyonel bağımsızlık sağlamalı, siber güvenlik ve iç tehditler açısından etkili bir güvenlik ve bilgi politikası oluşturmalı ve bu alanların korunmasını sağlayacak bir iç denetim mekanizmasına sahip olmalı.” uyarısında bulundu.

“HOLLANDA KİMLİĞİ GARANTİSİ VEREMEZ”

Şirket, 28 Mart'ta gönderdiği yanıtta, “Hollanda/Avrupa kimliği veya varlığına ilişkin açık ve koşulsuz bir garanti verilemez. Bu durum, hissedarın kontrol haklarını aşırı ölçüde kısıtlayacak ve şirketin ticari esnekliğini mantıksız bir biçimde kısıtlayacaktır.” ifadelerini kullandı.

Eylül başında Zhang, şirketin üç finans yöneticisinin banka yetkilerini iptal etti. Bu durum, Nexperia’nın Avrupa’daki yönetim kurulu üyeleri arasında yönetişim endişelerine yol açtı. Hollanda hükümeti, pazar günü yaptığı açıklamada Nexperia’ya el koyma kararını “ciddi yönetişim eksiklikleri” ile gerekçelendirdi.

ÇİN’DEN İHRACAT YASAĞI VE ÇÖZÜM ARAYIŞLARI

Wingtech'in, el koyma kararına karşı hukuki yollara başvurabileceği de ifade edilmekte. Ancak Rhodium Group’tan Goujon'a göre, “Mal Mevcudiyeti Yasası” hükümete şirket yönetimine müdahalede geniş yetkiler vermekte.

Nexperia, bugün yaptığı açıklamada “ABD kısıtlamalarına yönelik bir çözüm bulunacağından emin olduklarını” ifade etti.

Ayrıca, Çin Ticaret Bakanlığı'nın 4 Ekim’de, Nexperia ve alt yüklenicilerinin belirli tamamlanmış bileşenlerini ve alt montajlarını Çin’den ihraç etmesini yasakladığını duyurdu.

Şirket, “Nexperia, bu kısıtlamalardan muafiyet almak için Çinli yetkililerle aktif olarak görüşmeler yürütmektedir.” açıklamasını yaptı.