İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) lideri Nikos Hristodulidis, bugün Batı Kudüs'te gerçekleştirilecek olan üçlü zirve için bir araya gelecek.
Zirvede, Yunan basınının öne sürdüğü İsrail, Yunanistan ve GKRY'nin katılımıyla yaklaşık 2.500 askerden oluşan bir “ortak müdahale gücü” kurulacağı iddialarının netleşmesi bekleniyor.
Öte yandan, Tel Aviv’in, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze planı çerçevesinde bölgeye konuşlandırılacak Uluslararası İstikrar Gücü'nde Atina’nın yer almasını istediğine dair iddialar, üçlü zirvede birçok bölgesel meselenin ele alınacağına işaret ediyor.
'Türkiye Karşıtlığına Dayalı Faydacı Ortaklık'
İsrail-Yunanistan ilişkileri, iki ülkenin Ankara ile olan ilişkisiyle ters orantılı bir gelişim sergileyerek “Türkiye karşıtlığına dayalı pragmatik ortaklık” olarak değerlendiriliyor.
Her iki ülke, deniz yetki alanları, enerji güvenliği ve askeri konularda Türkiye'nin bölgedeki etkisine karşı denge oluşturmak amacıyla ortak bir duruş sergilemekte.
Uzun yıllar boyunca Arap dünyasıyla dengeli ilişkiler kurmaya özen gösteren ve İsrail'e mesafeli kalmayı tercih eden Atina ile Tel Aviv arasındaki yakınlaşma, Türkiye ile olan ilişkilerin bozulduğu 2010'lu yıllardan itibaren özellikle Doğu Akdeniz'de enerji, güvenlik ve jeopolitik dengeler açısından stratejik ortaklık düzeyine ulaştı.
Bu süreçte, İsrail ile Yunanistan, Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı (East-Med) projesi gibi çeşitli platformlarda bir araya gelirken askeri iş birliği de artış gösterdi.
Rafa Kalkan Proje
İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya taşımayı hedefleyen Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı (East-Med) projesinin yapımı, iki ülkenin büyük önem atfetmesine rağmen maliyet ve teknik zorluklar sebebiyle hayata geçmedi.
Avrupa Birliği, enerjide Rusya'ya bağımlılığı azaltmak amacıyla desteklediği projeyi ilk defa 2013 yılında gündeme getirdi. İsrail, Yunanistan ve GKRY arasındaki resmi anlaşma ise 2 Ocak 2020'de Atina'da imzalandı.
Siyasi onay almasına rağmen projenin tamamlanmasının 2025 yılına kadar planlandığı halde inşaat sürecine henüz başlatılmadı. Ocak 2022'de ABD yönetiminin “ekonomik uygulanabilirliğinin olmaması” nedeniyle projeden desteğini çekmesi, projenin rafa kalkmasına sebep oldu.
Tamamlanması 7 Yıl Sürebilir
East-Med Projesi'nin, başlangıçtan itibaren yapım sürecinin 7 yıl sürmesi ve yaklaşık 7 milyar dolara mal olması planlanmıştı. Proje tamamlandığında yıllık 20 milyar metreküplük doğal gaz taşıma kapasitesine sahip olması bekleniyordu.
Ancak İsrail'deki gaz rezervlerinin, Mısır gazı dahil olsa bile projenin kapasitesini karşılayamayacağı ve projenin sürdürülebilirliği için yeni keşiflerin yapılması gerektiği ifade ediliyor.
Yeniden Gündeme Mi Geliyor?
İsrail, 2025 yılı sona ermeden projeyi yeniden gündeme getirmek amacıyla harekete geçti. İsrail Enerji Bakanı Eli Cohen, Atina ziyaretinde yaptığı açıklamada, İsrail gazını Güney Kıbrıs ve Yunanistan üzerinden Avrupa'ya ulaştıracak East-Med projesinin yeniden değerlendirildiğini öne sürdü.
Cohen, 2022'de projeden desteğini çeken ABD'nin yeniden önemli bir rol üstlenmeye hazır olduğunu ifade etse de geçtiğimiz hafta İsrail'in Mısır ile 35 milyar dolarlık bir gaz anlaşması yaptığı açıklaması, East-Med projesinin yeniden göz ardı edildiği yorumlarına neden oldu.
Askeri İşbirliği Yükselişte
İsrail ile Yunanistan arasındaki enerji işbirliği ve diplomatik ilişkilerdeki sıkılaşmanın yanı sıra askeri işbirliğindeki artış dikkat çekiyor.
İki ülke arasında askeri işbirliğinin, 2008 yılında gerçekleştirilen “Glorious Spartan (Şanlı Sparta)” ortak askeri tatbikatı sonrası hız kazandığı belirtilirken, bugüne dek birçok ortak tatbikatta yer alındı.
Nisan 2025'te Yunanistan'da, 10'dan fazla ülkenin katılımıyla gerçekleştirilen “Iniochos 2025” ortak askeri tatbikatında İsrail ve Yunanistan orduları bir araya geldi. Cumhuriyet ve Yunanistan Hava Kuvvetleri, 3 Kasım 2025'te de Yunanistan üzerinde ortak hava akıtma tatbikatı düzenledi.
İran ve İsrail arasında Haziran 2025'te yaşanan çatışmaya, İsrail Hava Kuvvetleri'nin daha önce Yunanistan ile yaptığı tatbikatlarla hazırlık yaptığı iddiaları medyada yer aldı.
Anlaşmalar, Programlar…
İsrail ile Yunanistan arasında birçok askeri alım anlaşması imzalanırken, 2021'deki hoşuna giden bir anlaşma 1,65 milyar dolarlık bütçeyle İsrail’in Elbit Systems firması ile Yunanistan arasında pilot eğitimi ve uçuş okulu kurulması ile ilgiliydi.
Ayrıca Yunanistan Parlamentosu, 5 Aralık'ta, 800 milyon dolardan fazla ödeyerek PULS tipi çok namlulu roketatar sistemi alımını onayladı. Atina ile Tel Aviv arasında “Aşil Kalkanı” ismi verilen çok katmanlı hava savunma sisteminin maliyeti 3 milyar doların üzerinde olup, bu konuda görüşmeler sürüyor.
2500 Askerden Oluşacak Yeni Ortak Güç
Tel Aviv ile Atina arasındaki askeri işbirliğinin artmasıyla, Batı Kudüs'te gerçekleşecek üçlü zirve öncesinde Doğu Akdeniz'de bir “ortak müdahale gücü” oluşturulacağı yönünde iddialar ortaya atıldı.
Yunan basınında yer alan haberlerde, Atina'nın İsrail'den alınan SPIKE NLOS uzun menzilli tanksavar füze sistemlerini Doğu Ege adaları ve Meriç bölgesinde tam operasyonel hale getirmeyi hedeflediği bildirildi.
Yunanistan, İsrail ve GKRY'nin Doğu Akdeniz'de kritik altyapıların korunmasına yönelik tugay seviyesinde bir ortak müdahale gücü oluşturmayı değerlendirdiği, bu gücün 1000 Yunan, 1000 İsrail ve 500 GKRY askeri olmak üzere toplamda yaklaşık 2.500 askerden oluşacağı iddia edildi.
Türkiye'ye Karşı Mı?
İsrail’in Yedioth Ahronoth gazetesi, Tel Aviv yönetiminin Yunan basınında yer alan Türkiye’ye karşı “İsrail-Yunanistan-GKRY ortak müdahale gücü” kurulması iddialarını reddettiğini bildirdi.
Ancak İsrail ordusu yetkilileri, somut bir adım olmasa da bu konuda bir planlama talimatı alındığını ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Savunma Bakanı Yisrael Katz’ın emirlerinin beklendiğini doğruladı.
Aynı haberde, “ortak müdahale gücü”nün şu anda sadece bir fikir aşamasında olduğu ve akıbetinin İsrail-Yunanistan-GKRY zirvesinde netleşeceği ifade edildi.
Ayrıca, Rum basınının eylülde İsrail’in GKRY’ye hava savunma sistemi teslim ettiği yönündeki haberleri dikkat çekti.
Askeri Mühendisler Göndermesini İstiyor
Toplantıda gündeme gelmesi beklenen bir diğer konu, Yunanistan'ın ABD Başkanı Trump'ın Gazze planı çerçevesinde bölgeye askeri mühendis ekibi göndermeyi düşünmesi.
İsrail'in Kanal 12 televizyonunun diplomatik kaynaklara dayandırdığı habere göre, İsrail, Yunanistan'ı Gazze'nin geleceğinde aktif bir rol oynamaya teşvik ederken Atina yönetiminin de bu doğrultuda istekli olduğu belirtildi.
Zirvede, “hareketleri yönlendiren Türk gölgesi” altında Akdeniz bölgesinde karşılıklı iş birliği konularının ele alınacağı, bunlar arasında enerji alanında işbirliği ve İsrail ile Yunanistan'dan geçmesi planlanan Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru'nun (IMEC) yer aldığı bilgisi verildi.
