ŞEHRİBAN KIRAÇ / NEFES
Mali Suçlar Araştırma Kurulu (MASAK) Eski Başkan Yardımcısı Dr. Ramazan Başak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ile başlayan operasyonlarla birlikte Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun (TMSF) daha fazla duyulmaya başlandığını belirtti. Başak, “Bundan sonra da TMSF’yi sıkça duyacağız. TMSF bünyesindeki şirket sayısı 2 bini aşacak” ifadelerini kullandı.
Dr. Ramazan Başak ile dolandırıcılık, yasadışı bahis ve son dönemde şirketlerin TMSF’ye geçişlerini değerlendirdik.
* MASAK’ın 2021-2024 Dönemi Faaliyet Raporlarında Ne Gibi Verilere Ulaştınız?
37 yükümlü grup, şüphelendikleri işlemleri 10 iş günü içinde MASAK’a bildirmekle yükümlü. 2021'de toplam 601 bin şüpheli işlem bildirimi yapılmış olup, bu işlemlerin %72'si yasadışı bahisle ilgili. 2021-2024 döneminde yasadışı bahis ve vergi kaçakçılığı suçlarına ilişkin bildirimler gerilerken, dolandırıcılık suçlarındaki artış %335 oranında gerçekleşmiştir. 2025’te bu artışın daha da yükseklere çıkacağı tahmin ediliyor. 2024 yılında ise toplam 559 bin şüpheli işlem bildirimlerinin %24'ü yasadışı bahis ile ilgilidir, vergi kaçakçılığı bildirimleri ise %14’ten %25’e yükselmiştir.
Yasadışı Bahis Birinci
* Yasadışı bahis ve nitelikli dolandırıcılıkta yaşanan gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
2022-2024 arasında en belirgin artış dolandırıcılık suçlarında gözlemleniyor. Nitelikli dolandırıcılık oranı %4'ten %20'ye çıkmış durumda. Nitelikli dolandırıcılık en büyük risk haline gelmişken, suç gelirleri ve aklama da en yüksek riskli suçlar arasında yer alıyor. Bu eylemler genellikle milli ve dini değerlerin istismar edilmesiyle gerçekleştiriliyor. İstismarcılara tanınan tavizler ve teşvikler sonucunda mağduriyetler artış göstermektedir. Sahte imza ve diploma çeteleri de bu durumu gözler önüne seriyor.
* Yasadışı bahis bildirimlerindeki azalmanın nedeni nedir?
Türkiye’de yasadışı bahis önemli bir sorun olmaya devam ediyor ve boyutları artmakta. Bir kapıyı kapatıyorsanız, yasadışı bahis patronları başka yollar bulabiliyor. Ne kadar mücadele ederseniz edin, siteler genellikle yurt dışı kaynaklı olduğu için kapatılsa bile yeni siteler anında açılabiliyor.
* Yasadışı bahisin önüne nasıl geçebilirsiniz?
Yasal bahsi önlemeden yasadışı bahisle mücadele edemezsiniz. Türkiye’de kumarhaneler açık olsa, gençler çeşitli kumar yöntemlerine bu kadar kolay ulaşamazdı. Mobil cihazlarda tıpkı kumarhanelerde oynanan oyunlar mevcut. Özellikle umudunu yitiren gençler bu alana yöneliyor ve buradan yasadışı bahise geçiş yapıyor; çünkü kazanma oranları daha yüksek ve vergi de yok.
* Ekonomik kriz ve işsizlik mi gençleri yasadışı bahise yönlendiriyor?
Evet, yasadışı bahis sektöründe büyük bir artış var. Türkiye’nin yasadışı bahis hacminin 50 milyar dolar civarında olduğu ifade ediliyor. Devlet, yasadışı bahisle etkin bir şekilde mücadele etmek yerine küçük sorunlarla ilgileniyor. Cezaların artırılması yerine, yasal bahislerden alınan vergiler yarı yarıya düşürüldü; bu durum da insanları yasadışı bahis yapmaktan vazgeçirmedi. Önceden uyuşturucu ile hızlı para kazanıldığı biliniyordu fakat şimdi yasadışı bahis birinci sıraya yerleşti, bunu borsa manipülasyonu ve uyuşturucu takip ediyor.
Devlet Hepsine Yol Verdi
* PayFix ve Can Holding’e yapılan operasyonlar ve şirketlerin TMSF’ye geçişini nasıl değerlendiriyorsunuz?
PayFix’in sahibi Erkan Kork bir bankaya sahip oldu. Bu kişinin hassas bir sektörde lisans sahibi olmaması gerektiği düşünülüyor. İlgili kişi banka ve Flash TV'yi satın alırken yapılanlar dikkat çekiyor. Neden lisansları engellenmedi? Aynı durum Can Holding için de geçerli. Kaçakçılık gibi ciddi suçlamalar var. Bilgi Üniversitesi, Doğa Koleji ve Habertürk’ün satışı gibi olaylar söz konusu. Devletin bu gruplarla ilgili ciddi bilgilere sahip olduğu biliniyor ancak devlet tüm bunlara göz yumdu.
* Devletin bilgisi var mı peki?
Can Holding’in 50 milyar dolarlık kara para trafiği yarattığı iddia ediliyor. Para transferleri ve şüpheli işlemler asla devletin bilgisinin dışında gerçekleşmez. Devlet bu durumu göz ardı ediyor. Kara paralar sisteme entegre oldu ve sonunda tüm varlıklara el konuldu. Bu durum binlerce insanı mağdur ediyor.
TMSF Daha Çok Şirkete El Koyar
* TMSF’nin el koyma işlemleri önümüzdeki günlerde artar mı?
Kesinlikle. İBB ile birlikte başlayan operasyonlar sayesinde TMSF’nin ismi daha fazla duyulmaya başladı. Bu süreçte TMSF’nin adını sıkça duyacağız. 4 Şubat’ta TMSF’ye “malvarlığını aklama” ya da “terörizmin finansmanı” suçlamasıyla ilgili şirketlere el koyma yetkisi verildi. Elindeki şirket sayısı 700 iken, bu rakam 1.100’e ulaştı. Adalete duyulan güven olsaydı, bu düzenlemelere kimse itiraz etmezdi. Ancak herkes biliyor ki, bu yasalar bir silah gibi kullanılıp, önüne gelenin üzerine suç yapıştırılarak el konulabiliyor.
* TMSF’nin bu kadar farklı sektörde şirketleri yönetmesi kolay mı?
Şirketleri daha kıymetli hale getirmeniz gerekiyor, aksi takdirde kamu zararına neden olursunuz. TMSF’nin buralarda nitelikli yöneticiler atayarak bunları denetlemesi şart. Yönetim süreci o kadar da kolay olmayacak.
* TMSF elindeki şirket sayısı ne kadar olur?
TMSF, elindeki şirket sayısının 2 bini rahatlıkla geçeceğini öngörüyor. Başka bir deyişle, herhangi bir durumda el koyma yetkisini kullanabilirler. Burada kötü olan şey, bu şirketler baştan beri yanlış yönetiliyorsa zamanında müdahale edilmelidir. Paraların gelmesini ve varlıkların artmasını bekleyip sonunda el koymak, ülkeye ve topluma büyük zarar verecektir.
Olmayan Mal Varmış Gibi Gösteriliyor
* Dolandırıcılık ve kara para aklama yöntemleri zamanla değişti mi?
Kara para aklama süreçlerinde en yaygın yöntem; mevcut bir malı varmış gibi gösterip ya da olmayan bir malın değerini yükselterek ticarete konu etmektir. Ne kadar önlem alırsanız alın, bankacılık sektörü üzerinden dolandırıcılık faaliyetlerinde önemli bir artış yaşanıyor.
