Karadeniz'deki balık av sezonu sürerken, hamsi stokları için alarm zilleri çalmaya başladı. Türkiye'nin en çok avlanan balık türü olan hamside son yıllarda kayda değer bir düşüş yaşanıyor.
Hem sofraların vazgeçilmezi hem de deniz ekosisteminin en önemli unsurlarından biri olan hamsideki bu azalma, bölgesel balıkçılık ekonomisini de olumsuz etkiliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine dayanan raporlara göre, 2023-2024 balık av sezonunda 270 bin ton olan hamsi avı, 2024-2025 sezonunda yaklaşık 150 bin ton seviyelerine geriledi. Bu düşüş, Karadeniz'in ekosistemi ve balıkçılık dengesi açısından endişe verici bir durum olarak değerlendiriliyor.
Karadeniz'in su sıcaklıklarında son yıllarda gözlemlenen değişiklikler, hamsinin göç ve üreme dönemlerini de olumsuz etkiliyor. Kıyı ekosistemlerindeki değişiklikler, plankton yoğunluğundaki azalma ve denizlerdeki çevresel tehditler, hamsinin yaşam döngüsünde önemli bozulmalara yol açıyor.
Bu konuyla ilgili görüş bildiren Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Şahin, şu şekilde konuştu:
“Hamsi için bol miktarda avlanıyor demek şu aşamada doğru değil. Her yıl av sezonu başladığında hamsinin bol olacağını söylesek de sonrasında az olduğu ortaya çıkıyor. Geçen yıl uygulanan kotaların bu yıl da devam ettiğini görüyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı, kotaları belirlemek için talepleri topluyor.”
“Bakalım bu yıl kota ne kadar olacak, av sezonu sona erdiğinde bunu değerlendireceğiz.”
'Süreç Devam Edirse Kötüleşecek'
Hamsi avcılığının her geçen yıl azaldığına dikkat çeken Şahin, şu ifadelerde bulundu:
“Son 20 yıl içerisinde avcılık sürekli düşüş göstermekte. TÜİK'in yayınladığı veriler de bu durumu doğruluyor. 2023-2024 av sezonunda 270 bin ton olan hamsi avcılığı, 2024-2025 sezonunda 150 bin ton seviyelerine geriledi. 400 bin ton kadar kota belirlenmişti.”
“150 bin tonun 90 bin tonu halk tüketimi için kullanılırken, geri kalan 65 bin tonu balık unu ve yağı üretimine gitmekte. Bu oldukça büyük bir miktar. Toplam deniz balığı avcılığı 290 bin ton olarak belirlendi. Bunun yaklaşık 210 bin tonu tezgahta tüketim için, kalan 80 bin tonu ise balık yağı fabrikasına yönlendirildi. Görüldüğü üzere, 80 bin tonun tamamı, yani 65 bin tonu fabrikanın hamsilerini oluşturmakta, bu durum henüz üreme aşamasına geçmemiş küçük hamsilerin avlandığını gösteriyor.”
“Eğer bu süreç böyle devam ederse, durum daha da kötüleşecektir. Bu yılki av oranlarına bakarak Tarım ve Orman Bakanlığı'nın sert önlemler alması gerekecek, belki de hamsi av sezonunu tamamen kapatmak ya da kotaları daha da sınırlı tutmak gibi.”
'Herkes Biliyor'
Karadeniz'de hamsiye zarar verecek bir istilacı tür olmadığını, ancak aşırı avlanmanın hamsiyi olumsuz etkilediğini belirten Şahin, şu şekilde devam etti:
“Hamside bir tehlike bulunduğunu herkes bilmekte. Stok her geçen gün azalmaktadır. 300-350 bin ton seviyelerindeyken, şu anda bu rakam 150 bin ton. 200 bin ton seviyelerine çok nadir çıkıyor. Buradaki azalma sadece av miktarıyla sınırlı kalmayıp, avlanan balığın boyutunun küçülmesi de önemli bir gerçek.”
“Bu durum oldukça büyük bir tehlike arz ediyor. Bir an önce önlem alınması gerekmekte. Bakanlık ayrıca üniversitelerin gerçekleştirdiği araştırmalar neticesinde bir çözüm bulması şart. Karadeniz'de hamsiye zarar verecek bir istilacı tür yok fakat hamsiyi olumsuz etkileyen faktör, aşırı avlanma çabasıdır.”
“Ayrıca yanlış avlanma tercihleri de önemli bir etken. Kirliliğin etkisi de göz ardı edilemez. Özellikle kıyısal alanlardaki kirlilik hamsinin stoklarını azaltma yönünde ciddi bir tehdit oluşturmaktadır.”
