Çin’den Sert Yanıt: Tarife Savaşından Korkmuyoruz

Çin, ABD Başkanı Donald Trump'ın ek tarife tehdidine karşın, nadir toprak elementlerinin ihracatına yönelik aldığı kontrol önlemlerinin meşru ve uluslararası yükümlülüklerden kaynaklandığını açıkladı.

Çin Ticaret Bakanlığı'nın yaptığı açıklamada, nadir toprak elementlerindeki ağır ve orta ağır metallerin askeri uygulamalarda kullanıldığına dikkat çekildi ve “Çin hükümetinin nadir toprak elementleri ile bağlantılı ürünlerin ihracatını kontrol etmesi, yasalara ve düzenlemelere uygun bir gerekli uygulamadır” denildi.

Açıklamada, global durumun karışık olduğuna ve silahlı çatışmaların zaman zaman ortaya çıktığına vurgu yapılarak, Çin'in sorumlu bir ülke olarak dünya barışını ve bölgesel istikrarı koruma yükümlülüklerini yerine getirebilmek için bu malzemelerin ihracatına ilişkin tedbirler aldığı belirtildi.

Bahsedilen tedbirlerin “ihracat yasağı” değil, “ihracat kontrolü” olduğunun altı çizildi. Ayrıca, sivil amaçlı kullanıma yönelik taleplerin onay süreçlerinde gerekli desteğin sağlanacağı ifade edildi.

Trump'ın bu tedbirlere yönelik eleştirileri “tipik bir çifte standart örneği” olarak değerlendirildi. Açıklamada, Washington yönetiminin uzun bir süredir ulusal güvenlik kavramını genişleterek ihracat kontrollerini istismar ettiği, yargı yetkisini aşırı şekilde kullanarak yarı iletkenler ve çipler gibi pek çok ürünün ihracatını yasakladığı kaydedildi.

Ayrıca ABD'nin ihracat kontrol listesinde 3 binden fazla ürünün bulunduğu, Çin'inkinin ise 900'ün biraz üzerinde olduğu belirtildi. “ABD'nin uyguladığı tedbirler, işletmelerin meşru haklarını ve çıkarlarını zedelemiş, küresel tedarik zincirinin güvenliğini ve istikrarını bozarak uluslararası ekonomik ve ticari düzeni derinden etkilemiştir” ifadelerine yer verildi.

Tarife Savaşından Korkmuyoruz

Başkan Trump'ın, Çin'in tutumunu sürdürmesi halinde, bu ülkeye %100 ek gümrük tarifesi uygulanacağını ve tüm kritik yazılımların ihracatının durdurulacağını açıklamasına yanıt olarak, “Çin'i sürekli yüksek tarifelerle tehdit etmek doğru bir yaklaşım değil. Tarife savaşı istemiyoruz, ama bunun da korkusunu taşımıyoruz” dedi.

ABD'nin eylül ayında Madrid'de gerçekleştirilen tarife müzakerelerinin üzerinden geçen 20 günlük süreçte, Çin'e karşı birçok kısıtlayıcı önlemi hayata geçirdiğine dikkat çekildi. Bu sürede, yeni Çinli şirketlerin ihracat kontrolu listesine eklendiği, şirketlere yeni denetim zorunlulukları getirildiği ve Çin'in denizcilik, lojistik ve gemi inşaatı sektörlerine yönelik ulusal güvenlik gerekçesiyle soruşturmaların başlatıldığı belirtildi.

Tüm bu adımların Çin'in çıkarlarına zarar verdiği ve ikili ekonomik ile ticari işbirliği ortamını olumsuz etkilediği vurgulandı.

Nadir Toprak Elementleri

Çin Ticaret Bakanlığı, 9 Eylül'de nadir toprak elementleri ve üretim teknolojileri için yeni kısıtlamalar getirdiğini açıklamıştı.

Bu kapsamda, nadir toprak elementlerinin çıkarılması, eritilmesi, ayrılması, mıknatıs malzemelerinin imalatı ile bu elementlerin ikinci kaynak olarak kullanımı ve geri dönüşümüyle ilgili teknolojilerin ihracatı kısıtlanmış; ayrıca montaj hatlarının kurulması, tamir, hata giderme, bakım ve güncelleme işlemlerine ilişkin teknolojilerin transferine de kontrol uygulanacağı belirtildi.

Dahası, Çin'de üretilen nadir toprak elementlerini ihraç eden yabancı şirketlerin, sivil ve askeri ikili kullanıma sahip ürünlerin ihracatı için Ticaret Bakanlığından lisans alması zorunluluğu getirilmişti.

İhracat kontrolü uygulanan kritik mineraller listesine yenileri eklenmiş ve batarya imalatında kullanılan malzemeler ile süper sert metaller içeren bazı ürünlerde de ihracat kısıtlamaları uygulanmıştır.

ABD ve Çin Görüşecek

Alınan kararın, ABD ile Çin arasındaki tarife müzakerelerinin sürdüğü bir dönemde, iki ülke liderlerinin bu ayın sonunda Güney Kore'de yapılacak Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi kapsamında yüz yüze görüşmeye hazırlıklı olduğu bir zamanda gelmesi dikkat çekti.

Çin, ABD'nin çip sektöründe uyguladığı kısıtlamalara karşı, global arzın büyük bir kısmını karşıladığı nadir toprak elementleri üzerinde daha önce de kısıtlamalar ve kontroller getirmişti.

Eski Başkan Joe Biden'ın Aralık 2024'te çip sektörüne yönelik getirdiği ihracat kısıtlamalarına karşılık, Çin galyum, germanyum ve antimon ihracatını kısıtlamıştı. Yeniden göreve gelen Başkan Trump'ın şubat ayındaki ilk tarife artışına karşılık, tungsten, tellür, bizmut, molibden ve indiyum ihracatını kontrol altına almıştı.

Pekin yönetimi, Trump'ın nisanda duyurduğu “karşılıklı tarifeler” kapsamındaki artırımlara yanıt olarak 7 kategorideki nadir toprak elementini ihracat kontrol listesine almıştı.

Üretimin Yüzde 69'u Çin'de

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu'na (USGS) göre, 2024'te dünya genelindeki nadir toprak elementi üretimi 390 bin tona ulaşmışken, bunun 270 bin tonu Çin'de gerçekleşti.

17 farklı metal oksitten oluşan nadir toprak elementlerinin yaklaşık %69'unu üreten, işleme kapasitesiyle küresel pazarın %85'ine ulaşan Çin, ABD'nin teknoloji kısıtlamaları ve tarife hamlelerine karşılık olarak bu alandaki ihracat kontrolleri ile küresel pazardaki hakimiyetini ekonomik bir koza dönüştürme amacını göstermektedir.

Trump Tepki Gösterdi

ABD Başkanı Trump, sosyal medya hesabından yaptığı bir paylaşımda, Çin'in nadir toprak elementleri konusundaki adımlarını eleştirmişti.

Pekin yönetiminin çok sayıda ülkeye nadir toprak elementleri üretiminin her unsuruna yönelik ihracat kontrolü uygulama niyetini bildirildiğini belirten Trump, böyle bir tutumun dünya piyasasını daraltacağından ve birçok sanayi dallarında küresel üretime zarar vereceğinden endişe ettiğini ifade etmişti.

Çin'in tutumunu “sinsi” ve “düşmanca” olarak tanımlayan Trump, “Çin'in dünyayı ele geçirmesine asla izin veremeyiz” şeklinde bir değerlendirme yaptı.

ABD Başkanı, bu tutuma karşılık olarak 1 Kasım'dan itibaren Çin'e %100 ek gümrük tarifesi uygulanacağını ve tüm kritik yazılımların ihracatının durdurulacağını duyurdu.