Sinema Genel Müdürlüğü'nün dijitalleştirme çalışmaları sırasında, Şah Pehlevi'nin Türkiye'deki bir aylık ziyaretine dair önemli görüntüler gün yüzüne çıktı. Bu film, Şah'ın yurda girişi ve kara yoluyla Trabzon'a kadar gelerek buradan gemiye binmesini içeriyor.
Sinema Genel Müdürlüğü Destek Hizmetleri ve Arşiv Daire Başkanı Nihat Değirmenci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İran Şahı Pehlevi'nin Türkiye ziyaretinin Cumhuriyet tarihi açısından önemli bir protokol zirvesi teşkil ettiğini ifade etti.
Değirmenci, “Atatürk'ün bizzat emriyle aylarca hazırlık yapıldığı bu ziyaret, 1934 yılında bir ülke başkanının bu kadar uzun süre seyahat etmediği bir dönemde gerçekleşti. İran Şahı'nın Türkiye ziyareti yaklaşık 27 gün sürdü.” şeklinde konuştu. Değirmenci, ziyareti başlangıçtaki kısa plandan kendi isteğiyle uzatarak gerçekleştirdiğine dikkat çekti.
“O GÜNKÜ ŞARTLARDA TÜRKİYE'NİN TOPOĞRAFYASINI DA İNCELİYORUZ”
Filmi incelediklerinde oldukça şaşırdıklarını belirten Değirmenci, “Şah'ın Anadolu'ya giriş görüntülerini bulacağımızı beklemiyorduk. Atatürk'ün Şah'ı Ankara'da tren istasyonunda karşıladığı anlar ve İstanbul görüntüleri elimizde bulunuyordu ancak öncesi belirsizdi.” dedi.
Şah'ın İstanbul'daki görüntüleri biliyor olmalarına rağmen, öncesi ve sonrasının fazla bilinmediğini ekleyen Değirmenci, “Taramalar sonucunda filmi fark ettiğimizde büyük bir heyecan duyduk. Bu film, İran Şahı'nın 10 Haziran 1934 tarihinde Gürcübulak Kapısı'ndan girişi, karşılanması ve çeşitli illere yaptığı gezileri içeriyor.” şeklinde konuştu.
Filmde, Şah'ın Kars'a gelişinin detayları, birinci dünya savaşı ve 93 Harbi'ni Ali Sait Paşa'dan dinleyişi gibi önemli anlar yer almakta. Kars'taki konaklamasından sonra Erzurum'da muhteşem bir şekilde karşılandığı ve Trabzon'a geçişi de görüntülere yansımış. O günkü Türkiye'nin yapılarını ve giyim tarzını görmek mümkün.” dedi.
Değirmenci, ayrıca filmde İran Şahı'nın Trabzon'da Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras tarafından karşılanması ve Yavuz Fırkateyni ile Trabzon'dan Samsun'a kadar gelişine ait karelerin bulunduğunu da belirtti.
İkinci Bölümü Ortaya Çıkmış, Üçüncü Bölümü Aranıyor
İran Şahı'nın Ankara'da bir hafta kaldığını ve ardından Eskişehir, Kütahya, Afyon, Uşak üzerinden İzmir'e geçtiğini aktaran Değirmenci, “Çanakkale ziyaretinin ardından henüz 3'üncü bölüm görüntülerine ulaşamadık.” bilgisini verdi.
Değirmenci, elinde bu görüntülere sahip olanların kendilerine ulaşmalarını isteyerek, “Geçmişimizin bu önemli görsel mirasını korumak adına üzerimize düşeni yapmalıyız, bu görüntülerin elde edilmesi bizi mutlu eder.” ifadelerini kullandı.
