İran'da kadınların zorunlu başörtüsü yasasına karşı olan direnişi giderek artıyor. Son dönemlerde, başörtüsü takmadan sokaklarda yürüyen kadınların sayısındaki hızlı artış dikkat çekiyor.
Washington Post'un haberine göre, başkent Tahran'dan başlayarak, muhafazakar şehirler olan Hamadan ve Kermanşah'a kadar birçok yerde kadınlar, açık kafayla ve kısa kollu tişörtlerle rahatça dolaşıyor.
Bu görüntüler, 1979'daki İslam Devrimi'nden bu yana yürürlükte olan hicab yasasına karşı toplumda yaşanan büyük değişimi gözler önüne seriyor.
İranlı yetkililer, 2022 yılında Mahsa Amini'nin ölümüyle başlayan kitlesel protestoların yeniden patlak vermesinden korktukları için zorunlu örtünme yasasını uygulama konusunda sıkı önlemler almakta tereddüt ediyor. Amini, başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesiyle Tahran’da gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmişti.
Kadınlar Daha Cesur
Tahran'da yaşayan 49 yaşındaki Marjan, “Artık sokakta polis görsem bile başımı örtmüyorum. Genellikle hiçbir şey demiyorlar” diyerek düşüncelerini paylaşıyor. Bir yıl önce polisle kısa bir tartışma yaşadığını aktaran Marjan, “Beni videoya aldılar ama gözaltına almadılar. Artık daha fazla gözdağı vermeye çalışıyorlar fakat ciddi bir yaptırım uygulamıyorlar” diyor.
Kadınlar, başkentteki metrodan caddelere kadar birçok yerde başörtüsüz gezmeyi tercih ederken, polis müdahaleleri giderek azalıyor. Yine de bazıları, arabayla başörtüsüz yolculuktan kaçınıyor çünkü polis zaman zaman sürücülerin araçlarına el koyabiliyor.
Ekonomik Kriz ve İsyan Korkusu
İranlı yetkililer, ekonomik çöküş, su sıkıntısı ve nükleer program yüzünden uygulanan yaptırımların kamu üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla hicab uygulamasında esneklik sağlamaya yöneldi.
Washington Institute uzmanı Holly Dagres, “İran yönetimi ince bir çizgide ilerliyor. Kadınların artan direnişiyle baş edemiyorlar ama sert önlemler de yeni bir isyana neden olabilir” ifadesinde bulunuyor.
Katı Hicab Yasasından Vazgeçtiler
İran Parlamentosu, geçen yıl hicab kurallarını ihlal edenler için ağır para cezaları getiren yeni bir yasa çıkardı. Ancak bu yasa henüz yürürlüğe girmedi.
Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf, Ulusal Güvenlik Konseyi'nin yasayı askıya aldığını duyurdu. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian ise yasanın uygulanmasının “toplumda bir çatışmaya yol açabileceğini” belirtti.
Muhafazakâr siyasetçi Muhammed Rıza Bahonar, yakın zamanda “Hicabın zorla uygulanma dönemi artık sona erdi” demiş, ardından tepkiler üzerine “değerlerin korunması gerektiği ancak yöntemlerin değişebileceğini” ifade ederek sözlerini düzeltmişti.
Kadınların giysileri üzerindeki baskılar azalmış olsa da, hükümet farklı yollarla ahlak denetimini sürdürmeyi amaçlıyor. İran İnsan Hakları Merkezi'ne (CHRI) göre, Haziran-Ekim 2025 tarihleri arasında 50’den fazla işletme, başörtüsüz kadınlara izin verdikleri gerekçesiyle geçici olarak kapatıldı. Bu işletmeler arasında kafeler, restoranlar, düğün salonları ve giyim mağazaları yer almakta.
CHRI Direktörü Bahar Ghandehari, “Yasa var olduğu sürece kadınların özgürlükleri her an tehlikede” diyerek durumu özetliyor.
