Petrol Pazarında Gerilim: Venezuela ve ABD İlişkileri Tırmanıyor

ABD, Venezuela hükümeti üzerindeki baskıyı artırarak ülkenin petrol ihracatını etkileyen yeni önlemler aldı. Washington'un son girişimleri, Latin Amerika'daki bu ülkenin temel gelir kaynağı olan petrol sektöründe ciddi sıkışmalara yol açıyor.

ABD donanması, 10 Aralık'ta Venezuela açıklarında yaptırımlara tabi bir petrol tankerine el koydu. İzleyen günlerde, Venezuela petrolünü taşıyan altı gemiye daha yaptırımlar getirildi. Bu sürpriz gelişmelerin ardından bazı tankerlerin rotalarını değiştirerek ülkeye gitmekten vazgeçtiği bildirildi. ABD Başkanı Donald Trump, Venezuelalı ham petrol ihracatına yönelik bir abluka ilan etti.

Trump yönetimi, bu adımların temel amacının Venezuela kaynaklı yasadışı uyuşturucu trafiğini durdurmak olduğunu savunuyor. Ancak Caracas yönetimi, ABD'nin bu hamlelerinin, ülkenin zengin petrol rezervlerini ele geçirme amacı taşıdığını öne sürüyor.

Trump'ın hamlelerinin sonuçları ne olacak? İşte Venezuela petrol krizi ile ilgili 5 soru, 5 cevap…

PETROL TİCARETİNDEN NE OLACAK?

Abluka öncesi tanker yaptırımları ve el koyma girişimlerinin Venezuela’nın petrol ihracatını zorlaştırdığı görülmüştü. Abluka sonrası, tanker işletmecileri el konulma riskinden kaçınarak sevkiyat yapmaktan çekinir hale geldi.

Trump yönetiminin, ablukayı hem Venezuela'ya giden hem de giden tankerler için tehdit olarak uygulaması, üretim sürecini daha da tehdit ediyor. Çünkü Venezuela’nın katran benzeri ağır petrolünü işlemek için gereken nafta adlı kimyasalın ithalatında yaşanan aksaklıklar, kısa sürede ham petrol üretimini riske atabilir. Nafta taşıyan bir tanker, ham petrol tankerine el konulmasından hemen sonra rotasını değiştirdi.

ASKERİ MÜDAHALE VE PETROL TESİSLERİNE SALDIRI OLASI MI?

ABD, petrol ihracatını kısıtlayıcı önlemlerin yanı sıra Venezuela çevresine savaş gemileri, uçaklar ve asker konuşlandırdı. Washington, bölgede uyuşturucu kartelleriyle bağlantılı olduğuna inandığı küçük teknelere yönelik hava saldırıları düzenliyor. Trump, Pentagon’un karada da operasyonlar gerçekleştirebileceğini belirtti.

Venezuela hükümeti ise tankerine el konulmasının ardından, “Venezuela’ya yönelik saldırganlığın gerçek nedenleri artık açığa çıkmıştır. Meselenin her zaman doğal kaynaklarımız, petrolümüz olduğu aşikardır,” dedi.

Buna karşın ABD, petrol ve gaz tesislerinin hedef alındığına dair planının olmadığını savunuyor. Washington, Karayipler'deki askeri operasyonlarının uyuşturucu kaçakçılığını engellemeyi amaçladığını, yaptırımlı tankerlerin durdurulmasının ile petrol taşımacılığı yapan şirketlerin cezalandırılmasının kartellerin gelir kaynaklarını kestiğini belirtiyor.

ABD’nin hedef aldığı iki ana yapı, terör örgütü olarak ilan edilen Cartel de los Soles ve Tren de Aragua. Amerikan basınına göre, bu grupların bağlı olduğu iddia edilen yasa dışı hava pistleri, laboratuvarlar ve depolar olası hedefler arasında yer alıyor.

VENEZUELA PETROL SEKTÖRÜNDEKİ SON DURUM NEDİR?

Venezuela'nın ham petrol üretimi, 1990'ların sonlarında günde 3,2 milyon varilin üzerindeyken, bugün yüzde 70'ten fazla azalma göstermiş durumda. Ülke, küresel üreticiler sıralamasında 21'inci sıraya geriledi. Önümüzdeki yıllarda üretimin Guyana ve Arjantin gibi komşu ülkelerin gerisinde kalması bekleniyor.

Bu çöküşe rağmen petrol, Venezuela’nın hâlâ en önemli gelir kaynağı olmaya devam ediyor. Ülkenin döviz gelirlerinin en az yüzde 95'i petrol satışlarından sağlanıyor. Devlet Başkanı Nicolás Maduro, son yıllarda ekonomiyi çeşitlendirmeye çalışmış olsa da petrol bağımlılığı sürüyor.

YABANCI ŞİRKETLER VENEZUELA'DA FAALİYET GÖSTERİYOR MU?

Amerikan şirketi Chevron, PDVSA ile sınırlı ortak faaliyetlere izin veren lisans kapsamında, ülkede kalan son Amerikan şirketi olarak kaydedildi. İspanya'dan Repsol, İtalya'dan Eni ve Fransa'dan Maurel et Prom da Venezuela'da ortak projeler yürütüyor.

Rusya ve Çin, yaptırımlar nedeniyle faaliyetlerini önemli ölçüde azalttı. Rus Rosneft, varlıklarını yaptırımlardan muaf bir şirkete devrederken, Çinli CNPC ülkede sınırlı işlevselliğini sürdürüyor.

Venezuela ham petrolünün en büyük alıcısı ise Çin. İddialara göre, Çin yaptırımları aşmak için “hayalet gemiler” ve menşe gizleme stratejileri kullanıyor. Özellikle Şandong eyaletindeki bağımsız rafineriler, Venezuela petrolünü satın alma eğiliminde. Ayrıca ABD'deki bazı rafineriler, Venezuela’nın ağır petrolüne özel olarak tasarlanmış durumdalar.

PETROL FİYATLARI NE OLACAK?

Uzmanlara göre, şu aşamada fiyatlarda büyük bir artış beklenmiyor.

Uzmanlar, Venezuela'nın küresel arz içindeki payının yüzde 1'in altında olması ve dünya genelinde tahmin edilen petrol arz fazlasının, fiyatların hızla dengelenmesini sağlayabileceğini vurguluyor.