ABD merkezli prestijli yayınlardan biri olan New York Times, Suriye'deki güncel durumu ele alan bir makale yayımladı.
Suriye'deki çatışmaların 14 yıl sonunda, geçtiğimiz yıl Devlet Başkanı Beşar Esad’ın devrilmesiyle son bulmasının ardından, milyonlarca Suriyeli evlerine döneceklerini umarak sevinç yaşadı. Fakat ülkenin yeni yönetim geçiş süreci, beklenen istikrarı getiremedi; bunun yerine yeni bir yerinden edilme dalgasına yol açtı.
Birleşmiş Milletler verilerine göre, Aralık 2024 ile Temmuz 2025 tarihleri arasında 430 binden fazla kişi yeniden evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu yeni göç dalgasının arkasında mezhep çatışmaları, intikam odaklı saldırılar, mülkiyet anlaşmazlıkları ve İsrail’in güney Suriye'deki askeri varlığı etkili oldu.
Süveyda'da Mezhep Savaşı
Yerinden edilme olaylarının en yoğun yaşandığı bölge, Suriye'nin güneyindeki Süveyda vilayeti oldu. Yaz aylarında, Dürzilerle Bedevi toplulukları arasında patlak veren çatışmalar hızla büyüdü.
Çatışmaların ortasında kalan Reem el-Havaren adındaki Bedevi kadın, “Silahlı Dürziler köy üstlerinden megafonlarla ‘Bir saat içinde evlerinizi terk edin’ diye sesleniyordu” sözleriyle yaşadığı dehşeti aktardı.
Üç gün süren korku dolu günlerin ardından Suriye Kızılayı, yüzlerce Bedevi’yi otobüslerle bölgeden tahliye etti. Havaren ve ailesi şu an Şam yakınlarındaki bir otelde barınıyor.
Sivil toplum kuruluşlarından elde edilen bilgilere göre, sadece Süveyda’daki çatışmalarda 1300’den fazla kişi hayatını kaybetti; bunların yaklaşık 400’ü sivil olarak kaydedildi.
Mülkiyet Savaşları
Savaş sonrası toprak ve mülk anlaşmazlıkları yeniden alevlenmiş durumda. Bazı Suriyeliler, Esad döneminde el konulan topraklarını geri almak için harekete geçerken, bu durum mevcut sakinlerle çatışmalara yol açtı.
Özellikle Esad rejiminin bazı toplulukların arazilerine el koyarak Alevilere tahsis ettiği iddiaları, tersine bir baskı ortamının oluşmasına sebep oldu. Şam’ın güneybatısındaki el-Sumariya mahallesinde yüzlerce Alevi, “arsa denetimi” bahanesiyle düzenlenen silahlı baskınlar sonrasında bölgeyi terk etti.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği verilerine göre, iç savaş sırasında 23 milyonluk nüfusun yarısından fazlası, yani 12 milyondan fazla Suriyeli yerinden edilmiş durumda. Esad’ın devirilmesinden bu yana yaklaşık 2,8 milyon kişi evlerine geri dönebildi.
Ancak yeni mülkiyet kavgaları, mezhep gerilimleri ve dış müdahaleler nedeniyle barış ve yeniden inşa süreci hâlâ oldukça kırılgan bir durumda.
