Anayasa Mahkemesi ile Avrupa Birliği-Avrupa Konseyi iş birliğinde gerçekleştirilen “Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Etkili Şekilde Uygulanmasının Desteklenmesi Projesi” çerçevesinde daha önce İstanbul, Gaziantep, Bursa, Trabzon, Erzurum ve İzmir’de düzenlenen bölgesel toplantıların yedincisi Diyarbakır’da gerçekleştirildi.
Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez:
“Anayasa Mahkememiz bir ihlal kararı verdiği zaman tüm kurumların, tüm yargı organlarının buna uyması ve gereğini yerine getirmesi gerekir.”
“Çünkü kesinlikle şu cümleyi söylemek istiyorum; ihlalin sonuçlarının giderilmesi de…
“Adli ve İdari Yargıda Bireysel Başvuru İhlal Kararları ve İhlalin Sonuçlarının Ortadan Kaldırılması” konulu bölge toplantısına, Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı Rıdvan Güleç, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, Danıştay Başsavcısı Cevdet Erkan, Anayasa Mahkemesi Başkanvekilleri ve üyeleri, Avrupa Konseyi İnsan Hakları, Adalet ve Hukuki İşbirliği Standartlarının Uygulanması Dairesi Başkanı Lilja Gretarsdottir, Avrupa Konseyi Ankara Program Ofisi Başkanı William Massolin, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Çelenk, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi ve Diyarbakır Bölge İdare Mahkemesi'nin yargı çevresinde çalışan hakim ve Cumhuriyet savcıları katıldı.
Toplantının açılışında konuşan Avrupa Konseyi İnsan Hakları, Adalet ve Hukuki İşbirliği Standartlarının Uygulanması Dairesi Başkanı Lilja Gretarsdottir, bu bölgesel toplantıların üç ana amacını paylaştı.
“AYM KARARLARI BAĞLAYICI”
Amaçların ilki, bölgeye özgü insan hakları ve uygulama sorunlarını tespit etmek, ikincisi bu sorunlara iş birliği ve ortak sorumluluk anlayışıyla çözümler üretmek, üçüncüsü ise Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığını hem subjektif hem de objektif etkileriyle derinlemesine anlamak olduğunu belirtti. Gretarsdottir, şu şekilde konuştu:
– Bilindiği üzere, Anayasa Mahkemesi bir karar verdiğinde, bu karar bağlayıcıdır. Bu durum, bireysel başvuru sahipleri açısından ihlalin giderilmesini, yani sübjektif etkiyi, diğer yandan ise tüm yargı ve idari makamlar açısından karardan gerekli derslerin çıkarılmasını zorunlu kılar. Bu önleyici işlev son derece önemlidir; tekrarlanan her ihlal, adalete duyulan güvenin zedelenmesi anlamına gelir.
“İHLAL KARARLARI HAKKINDA DERS VERİLMELİ”
Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, toplantıda yaptığı konuşmada, bireysel başvuru sonuçlarıyla ilgili ihlal kararlarının yerine getirilmesinin ve ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılmasının büyük bir önem taşıdığını vurguladı.
İhlalin sonuçlarının ortadan kaldırılmasının, ihlal kararının kendisinden daha önemli olduğunu ifade eden Kerkez, “Çünkü ihlalin sonuçlarının giderilmemesi, ihlal kararının geçersiz kalması anlamına gelecektir. Anayasa Mahkememiz bireysel başvuru sonucu bir ihlal kararı tespit ettiğinde, bu konuda büyük bir özveriyle çalışmaktadır,” dedi.
Anayasa Mahkemesi, bir ihlal kararı verdiğinde tüm kurumların ve yargı organlarının buna uyması ve yerine getirmesi gerektiğine dikkat çekerek şunları ekledi:
– Çünkü kesinlikle şu cümleyi söylemek istiyorum; ihlalin sonuçlarının giderilmesi vatandaşlarımızın bir temel hakkıdır. İhlal kararları giderilmeyen vatandaşlarımızın temel hakları yeniden ihlal edilmiş olacaktır ve bu durum yeni bir bireysel başvuruya sebep olur. Bu nedenle ihlal, özellikle bugün ve yarın sonuçlarının giderilmesi hususunda dikkatli olunmasını rica ediyorum.
– Bu konuyla ilgili Anayasa Mahkememizin ve AİHM'in kararları hakkında hakim yardımcılığı kurularak, bu alanda akademide önemli dersler verilmesi ve hakim savcılar arasında mesleki eğitimler düzenlenmesi gerektiği kanaatindeyim. Toplu toplantılar, görevde olan meslektaşlarımız için büyük bir farkındalık yaratacaktır. Burada en önemli unsurlardan biri ise empatidir; biz hakları ihlal edilen vatandaşlarımızın yerine kendimizi koymayı öğrenmeliyiz.”
“UMARIM AYM İŞSİZ KALIR”
– Öncelikle şunu belirtmek isterim ki; umarım Anayasa Mahkememizin hak ihlali nedeniyle baktığı bireysel başvuru dosyalarında bir gün işsiz kalırız. Yani inşallah ülkemizde bireysel başvuruya neden olacak hak ihlalleri asla yaşanmaz.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, 13 yıl içinde 702 bin başvuru yapıldığını ve bunlardan 600 bin 14'ünün karara bağlandığını dile getirdi.
Özkaya, AYM'nin bireysel başvuru incelemelerinin bir süper temyiz mercisi olarak görev yapmadığını vurgulayarak, “Önüne gelen başvurularda, anayasal bir yetkiden kaynaklanan bir görev ile yalnızca, bir hakkın anayasal anlamda ihlal edilip edilmediğine bakılmaktadır. Dolayısıyla, bireysel başvurunun bir temyiz yolu olduğu algısı yanıltıcı, AYM ile Yargıtay ve Danıştay arasındaki bireysel başvuru ilişkisi, hiyerarşik bir yönü olmayan, anayasal iş bölümü ile şekillenen bir ilişkidir,” dedi.
