Rusya'nın savaş başlatmasının ardından, Ukrayna'da savunma sanayiinde önemli gelişmeler yaşanıyor. Bir zamanlar gönüllülerin bodrumlarda parça birleştirdiği dronlar, artık milyar dolarlık bir endüstri haline geldi.
Amerikan gazetesi New York Times'ın haberine göre bu dönüşümün merkezinde, geçmişte film ajansı olarak faaliyet gösteren ve şu anda Ukrayna ordusunun en büyük dron tedarikçilerinden biri olarak öne çıkan Fire Point şirketi bulunuyor.
Fire Point'in Şaşırtan Kökeni
Ukrayna hükümetinin kayıtlarına göre, Fire Point şirketi savaş öncesinde oyuncu seçme ajansı olarak hizmet vermekteydi. New York Times'a göre, şirket sahibi Yehor Skalyha, film çekim alanlarını belirleyen At Point adlı yapım şirketinin de yöneticisi.
Fire Point’in teknoloji müdürü İrina Terekh’in, daha önce dış mekan mobilyaları üreten bir şirketin sahibi olduğu belirtiliyor.
Anlaşmaların Değeri 1 Milyar Dolara Ulaştı
Ancak günümüzde Fire Point, yaklaşık 30 gizli tesiste strafor, kontrplak, plastik ve bisikletlerde kullanılan karbon fiber gibi maliyeti düşük malzemelerle uzun menzilli dronlar üretmektedir.
Şirket yönetimi, geçen yıl Ukrayna Savunma Bakanlığı ile gerçekleştirilen sözleşmelerin toplam değerinin bir milyar doları aştığını ifade ediyor.
Dronlar, Petrol Altyapısını Hedef Alıyor
Fire Point'in ürettiği FP-1 dronları, Rusya'ya ekonomik zarar vermeyi amaçlayan saldırılarda petrol rafinerilerini hedef alıyor.
Ukraynalı yetkililer, şirketin Flamingo adında daha büyük ve yaklaşık 2900 kilometre menzil kapasitesine sahip bir dron geliştirdiğini, bu modelin Rusya’nın iç bölgelerine ulaşabileceğini belirtiyor.
Eski CIA Başkanı David Petraeus, Flamingo’yu “savaşın seyrini değiştirebilecek bir faktör” olarak tanımlamıştı.
Ancak şirketin hızla yükselmesi, beraberinde yolsuzluk ve ayrıcalık iddialarını da gündeme getirdi.
Zelenski ile Bağlantılılar mı?
Ukraynalı Kyiv Independent gazetesinin Ağustos ayında aktardığına göre, Ukrayna Ulusal Yolsuzluk Ajansı Fire Point ile iş insanı Timur Mindich arasındaki ilişkiyi araştırmaktadır.
Mindich, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin de kurucularından olduğu bir televizyon stüdyosunun ortakları arasında. İddialara göre, Mindich Fire Point'in gizli hissedarı olarak şirketin kârından pay almaktadır.
Fire Point yetkilileri, Mindich'in şirkete ortak olma isteğinin reddedildiğini belirtiyor.
Fiyatı da Tartışma Konusu
Fire Point'in eleştirildiği bir diğer nokta, bağlantıları aracılığıyla haksız avantaj sağladıkları yönündeki iddialardır. Kamu Yolsuzluk Konseyi, dronların kalitesi ve fiyatının araştırılmasını talep etti.
Bir denetim raporuna göre, FP-1 dronu için geçen yıl Aralık ayında belirlenen birim fiyatı 58 bin dolar. Bunun yanı sıra, üretim maliyetinin bu rakamın oldukça altında olduğu ifade ediliyor.
Normalde bu şartlarda fiyat pazarlığı yapılması gerekirken, Savunma İhale Ajansı süreci atlamış ve devlet, şirkete yaklaşık 16.7 milyon dolardan fazla ödeme yapmıştır.
Fire Point yetkilileri, dışarıdan alınan seyir füzelerinin bir milyon dolardan fazla maliyetinin olduğunu; ancak 58 bin dolarlık kendi dronlarının bu füzelerle aynı işlevi gördüğünü belirterek, “Bu fiyattan daha aşağısına inemeyiz” demektedir.
Ayrıcalık mı Tanınıyor?
Ukrayna'da savaşın başlangıcından itibaren 425 yeni savunma şirketi kurulurken, uzun menzilli dron üreten firmaların sayısı 20'yi aşmıştır. Ancak bazı mühendisler, Fire Point'e haksız avantaj sağlandığını iddia etmektedir.
Dron birliğinin eski komutanı Yuri Kasyanov, kendi tasarımı Spear adlı dronun başarılı testlere rağmen reddedildiğini öne sürmektedir.
Kasyanov ayrıca, Fire Point ile ilgili yolsuzluk soruşturmasında tanık olarak ifade vermesinin ardından dron birliğinin dağıtıldığını da iddia etmektedir.
