Florida Üniversitesi araştırmacıları, bireylerin beyin yaşlarının takvim yaşlarından daha genç ya da daha yaşlı olabileceğini ve bunun günlük alışkanlıklarla sıkı bir ilişki içinde olduğunu belirledi. İyi bir beyin sağlığı için iyimserlik, düzenli ve kaliteli uyku, stresle başa çıkma becerileri ve güçlü sosyal bağların önemi vurgulandı.
Çalışmanın başındaki isimlerden Florida Üniversitesi Klinik ve Sağlık Psikolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Jared Tanner, “Bunlar bireylerin belli bir derece kontrol edebileceği unsurlar. Stresi algılayış biçimi öğrenilebilir, uyku problemleri çokça tedavi edilebilir ve iyimserlik geliştirilebilir” şeklinde konuştu.
MRI ve Yapay Zeka ile Beyin Yaşı Ölçüldü
Araştırma, orta yaş ve üzerindeki 128 yetişkini kapsamaktadır. Katılımcıların büyük bir kısmı diz osteoartriti veya buna bağlı kronik kas-iskelet ağrıları ile mücadele ediyordu. İki yıl süren çalışmada katılımcıların beyinleri MRI taramaları ile incelendi ve makine öğrenimi modeli kullanılarak “beyin yaşı” hesaplandı.
Beynin görüntüleme verilerine dayanan hesaplamalar, gerçek yaş ile arasındaki farkı “beyin yaşı farkı” olarak tanımladı ve genel beyin sağlığını gösteren tek bir gösterge olarak kabul edildi.
Zorlayıcı Koşullar Beyni Yaşlandırıyor
Araştırmada kronik ağrı, düşük gelir, sınırlı eğitim ve sosyal dezavantajların daha yaşlı bir beyin görünümü ile ilişkili olduğu tespit edildi. Ancak zamanla bu etkinin zayıfladığı gözlemlendi. Öte yandan, kaliteli uyku, sağlıklı vücut ağırlığı, etkili stres yönetimi, sigaradan uzak kalma ve destekleyici sosyal ilişkiler gibi koruyucu alışkanlıkların uzun süreli ve güçlü bir etki yarattığı ortaya çıktı.
Koruyucu Alışkanlıklar Yaşlanmayı Yavaşlatıyor
En fazla koruyucu alışkanlığa sahip katılımcıların, çalışmanın başlangıcında beyinlerinin biyolojik olarak ortalama 8 yıl daha genç göründüğü belirlendi. Bu grubun beyin yaşlanma hızı, iki yıllık takip süresince de daha yavaş ilerledi.
Çalışmanın kıdemli yazarı ve Florida Üniversitesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Kimberly Sibille, “Sağlığı artıran davranışlar yalnızca ağrıyı azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda beyin sağlığını da anlamlı ve birikimli şekilde güçlendiriyor” dedi.
Bulgar Bilimsel Dergide Yayımlandı
Sibille, Tanner ve diğer araştırmacıların katkısıyla ortaya çıkan bu çalışma, bilimsel dergi Brain Communications'da yayımlandı.
Araştırmacılar, yaşlanan beynin bilişsel gerileme, demans ve Alzheimer hastalığına daha duyarlı olduğunu uzun zamandır biliyor. Önceki çalışmalar genellikle beynin belirli bölgelerine odaklanırken, stres, ağrı ve yaşam olaylarının geniş sinir ağlarını etkilediği belirtiliyor. Beyin yaşı farkı ise bu yaygın etkileri tek bir ölçümle değerlendirmeye olanak tanıyor.
Çalışma, daha çok kronik ağrı çeken bireyler üzerine yoğunlaşsa da, araştırmacılar stresin azaltılması, sosyal desteklerin artırılması ve sağlıklı uyku alışkanlıklarının daha geniş bir kitle için beyin sağlığına olumlu etkileri olabileceğini ortaya koyuyor.
Dr. Sibille, “Her bir sağlık faktörünün nörobiyolojik düzeyde yarar sağladığına dair kanıtlar mevcut. Bulgularımız yaşam tarzının tedavi aracı olabileceği yönündeki kanıtları destekliyor” ifadelerini kullandı.
